کارنامه سنایی پژوهی در افغانستان

جایگاه سنایی در تاریخ شعر فارسی دری و تغییرهایی که او از لحاظ محتوا به ویژه عرفان، حکمت و پند و اندرز وارد کرد، ویژه است و به باور سنایی شناسان شعر فارسی در قصیده و غزل تا امروز وامدار سنایی است. به دلایل گوناگون، که از مهم ترین آن ها باید به محدویت چاپ و نبود روش های تحقیق اشاره کرد، تا سده چهاردهم به حکیم سنایی در ایران و افغانستان توجهی که شایسته جایگاه او بوده نشده است و میراث ادبی اش تنها آثار اوست که به شکل نسخه های خطی باقی مانده یا اطلاعاتی است که در آثار تاریخی و ادبی نقل شده است. تحقیقات جدی و جدید درباره سنایی بازمی گردد به دهه های اخیر که به ویژه در ایران با تالیفات و پژوهش های مستقل و پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکتری، جلوه و رونق بی سابقه ای یافته است. پژوهش های سنایی شناسی در افغانستان، که پاره ای از آن ها با آنچه در ایران انجام شده مشترک است، عرصه های ذیل را دربر می گیرد:الف) مقاله های کلی یا موضوعی درباره سنایی و آثارشب) تصحیح و چاپ آثار سناییج) شرح مثنوی های سنایی مانند سیرالعباد و حدیقهالحقیقهد) نقد پژوهش های انجام شده در افغانستان و سرزمین های دیگراوج سنایی شناسی در افغانستان برگزاری همایش نهصدمین سالروز سنایی است که در سال ۱۳۵۶ ش برگزار شده و در آن تحقیقات ارزشمندی مانند شرح سیرالعباد، تصحیح حدیقه و نوشتن مقاله های پژوهشی درباره سنایی و آثارش انجام شده است. از درخشان ترین این پژوهش ها مقدمه استاد مجروح است که در مقدمه سیرالعباد آمده است. کار ارزشمند دیگر شرح حدود هزار بیت از حدیقه الحقیقه است که به دست استاد عبدالاحد عشرتی صورت پذیرفته است. آگاهی از پژوهش های انجام شده در افغانستان می تواند افق بازتری در پیش چشم پژوهشگرانی بگشاید که پس از این به مطالعه سنایی و آثار او می پردازند. با توجه به اهمیت موضوع در این مقاله، که برخاسته از رساله دکتری است، کوشیده ایم با روش مطالعات کتابخانه ای، سنایی پژوهی در افغانستان را بکاویم و نکات تازه درباره سنایی، یافته های پژوهشگران و مسائل و موضوعات مطرح در مقالات و آثار آنان را شناسایی، نقد و تحلیل کنیم.

Keywords:

سنایی , سنایی پژوهی , آثار سنایی , زندگی سنایی , افغانستان.