معیارهای درون متنی گزینش فضائل بنیادین قرآنی

در روایتی از حضرت رسول اکرمk تمام کردن مکارم یعنی فضائل اخلاقی هدف بعثت ایشان معرفی شده است؛ یعنی تبیین و اکتساب فضائل اخلاقی، از مهم ترین اهداف اسلام است و ازآنجایی که فضائل در اسلام شامل همه صفات اکتسابی و رفتارهای درونی و بیرونی انسان می شود که از روی اختیار از انسان صادر می شود، فضائلی که ارتباطی چندوجهی و یا به تعبیری سازواره ای با یکدیگر دارند و برخی نقش اساسی و بنیادینی در پیکره اخلاق اسلامی دارند که تمسک به آنها زمینه ساز و لازمه تحقق دیگر فضائل هستند؛ لذا در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، با تدبر در امتیازات و ویژگی های فضائل در متن قرآن کریم، با هدف دستیابی به معیارها و شاخص های این فضائل به سراغ قرآن کریم رفتیم که اولین و جامع ترین منبع تربیت و اخلاق اسلامی است و به اشکال متنوع به انواعی از فضائل پرداخته، با روش های مختلف براساسی و بنیادی بودن آنها اشاره کرده است. درنتیجه پس از تبیین شرایط و ضوابط لازم برای تعیین معیارهای متمایزکننده فضائل بنیادین از دیگر فضائل، معیارهایی که بتواند تا حدودی و یا در کنار دیگر معیارها دال بر بنیادین بودن فضائل بود، از متن قرآن کریم کشف و ارائه شد. معیارهایی چون: «فراوانی سخن گفتن از آن، خواست صریح و جدی خداوند متعال، ویژگی برجسته الگوهای قرآنی، برخورداری از آثار و پیامدهای سعادتمندانه، هدف بودن برای برنامه های تربیتی قرآن، استفاده از بن، ساختار و یا محتوای تاکیدی، ارتباط گسترده همنشینی با دیگر فضائل، رابطه تقابل با رذائل وخیم، رابطه جانشینی با فضائل بنیادین دیگرو برخورداری از ترجیحات رتبی».

Keywords:

معیارهای رتبه بندی فضائل , اخلاق , معیارهای قرآن , تمایزات معیار فضیلت در اسلام و مکاتب غربی