بررسی تاریخی معماری در مساجد ایران (مطالعه موردی: مسجد کبود تبریز، مسجد گوهرشاد، مسجد جامع یزد)

معماری مساجد یکی از بناهای تاریخ معماری ایران است که همواره مورد توجه و اهمیت بوده و در دوره تیموری نیز مورد استقبال بسیاری از معماران و هنرمندان قرار گرفته و نمونه هایی ساخته شده است که الگویی کامل برای معماران بعدی بوده است. با توجه به اینکه طراحی، ساخت و تزیینات برخی از مساجد تیموریان از شاهکارهای معماری ایران است، این مقاله سه مسجد مهم دوره تیموریان ایران، مسجد جامع گوهرشاد، مسجد جامع یزد، مسجد کبود تبریز را مورد توجه قرار داده است. به تحلیل و مقایسه عناصر ساختاری معماری این مساجد (گنبد، ایوان، صحن و استفاده از هندسه در ساختمان ها و...) و همچنین در نظر گرفتن عوامل اقلیمی موثر بر آن بناها پرداخته است. روش تحقیق، مطالعه تطبیقی و مطالعه موردی است و سپس با رویکردی تحلیلی، سه مسجد مهم را از نظر موقعیت های سیاسی، اجتماعی و همچنین فیزیک و ساختار و هندسه و تزیینات آن ها مقایسه می کنیم. علاوه بر بررسی مقالات و کتاب های مرتبط، جدول مقایسه ای برای عناصر کالبدی و تزئینات آنها خواهیم داشت. در نهایت، علاوه بر دستیابی به اهداف ساخت مساجد و تغییرات شکلی آنها در این دوره و مقایسه آنها، وضعیت هر یک از آنها در بخش اصلی مقاله بررسی شده و مدل تحلیلی برای مطالعات آتی معماری مسجد با توجه به قاره، توصیه می شود. در این تحقیق با هدف بررسی روش شناسی معماری بنای مساجد بر اساس قاره، ابتدا به بررسی ویژگی های کالبدی معماری دوره تیموری می پردازیم. سپس ویژگی های کالبدی معماری مسجد کبود تبریز، مسجد گوهرشادجامع و مسجد جامع یزد را به عنوان نمونه در نظر می گیریم. پس از آن، مشخصات کلی و شکل ساختاری مساجد با توجه به قاره و معماری داخلی مناطق مورد تحلیل قرار گرفت. در پایان با مقایسه ویژگی ها و شباهت های مساجد و تفاوت های معماری مساجد در این دوره، به راهکارهایی در مورد ساخت مساجد با توجه به ویژگی های معماری داخلی و قاره ای دست یافته ایم.

Keywords:

مسجد گوهرشاد , مساجد ایران , تاریخی معماری , مسجد کبود تبریز , مسجد جامع یزد , تزئینات.