بررسی تحلیلی مضمون کتیبه های دو بنای شاخص قاجاری در شهر شیراز (مسجد نصیرالملک و مسجد مشیرالملک)

مسجد یکی از مهم ترین آثار معماری در دین اسلام محسوب می شود و در طول تاریخ هنر و معماری اسلامی به عنوان بنای مذهبی و مکان عبادت همواره عالی ترین نمون ههای معماری و تزیین را ارائه می کند. آرایه های معماری دوره اسلامی گنجینه ای غنی از نقوشی هستند که افزون بر ارزش ها و زیبایی صوری بیانگر راز و رمزهای فرهنگی و دینی نهفته در خود هستند. در این راستا قرآن کریم به عنوان نماد شاخص دین اسلام مورد توجه هنرمندان بوده است؛ آیات قرآنی، نقوش هندسی و تزیینات اسلیمی با یکدیگر در آمیخته اند و زیباترین و شاخص ترین آثار هنری را در مساجدی چون نصیرالملک و مشیرالملک شیراز به نمایش گذاشته اند. این مقاله با هدف شناخت مضامین، مفاهیم و خطوط به کار رفته و دستیابی به تفاوت ها و شباهت های تزیینی و مضمونی کتیبه های این دو بنا نگارش یافته است. این پژوهش با روش تحلیلی و توصیفی و با استفاده از اطلاعات کتابخانه ای و میدانی انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که کتیبه های هر دو بنا در ۵ گروه قابل تقسیم و بررسی هستند، در این میان به لحاظ تزیینات (نقوش گیاهی و هندسی، خطوط کوفی بنایی، ثلث و نستعلیق) بیشترین شباهت را دارند. هر دو بنا از لحاظ نقوش تزیینات معماری به خصوص کتیب هنگاری جزء بناهای شاخص دوران قاجار هستند، اما غنای تزیینی و کتیبه های قرآنی مسجد نصیرالملک بیشتر از مشیرالملک است.

Keywords:

تزیینات , تحلیل محتوایی , کتیبه ها , مسجد نصیرالملک , مسجد مشیرالملک