بازار ساوجبلاغ مکری، کانون تجاری عصر قاجاریه در شمال غرب ایران

ساوجبلاغ مکری (مهاباد فعلی) یکی از مهمترین شهرهای مناطق کردنشین ایران است که به مدت چهار سده مرکز بخشی از کردستان ایران تحت عنوان «مکریان » بوده است. بازار مهاباد از مهمترین فضاهای شهری تاریخی منطقه است. آنچنان که شواهد تاریخی نشان می دهد، بازار ساوجبلاغ در اواخر دوره صفویه بنا گردید و بعدها در دوره قاجاریه به مهمترین مرکز تجاری شمال غرب ایران بدل شد. در نوشتار حاضر تلاش بر آن است تا به این پرسش پاسخ گفته شود که مهمترین عوامل رشد و توسعه این بازار چه بوده و دلایل تبدیل آن به کانون تجاری شمال غرب ایران در عصر قاجاریه کدامند؟ فرض بر آن است که موقعیت ویژه فضایی و ارتباطی مهاباد با مناطق همجوار از جمله شمال عراق، آناتولی، روسیه، فلات داخلی ایران و واقع شدن در یکی از راه های فرعی ابریشم و نقش آن به عنوان پل ارتباطی بین تبریز- بغداد، اصلی ترین عامل در انتخاب بازار مهاباد به عنوان کانون تجاری منطقه بوده است. در پژوهش حاضر، با بهره گیری از روش کتابخانه ای و میدانی مشخص گردید که علاوه بر شرایط ویژه ارتباطی، عوامل محیطی و طبیعی شامل جنگل های نواحی سردشت و بانه، کشت توتون و دامداری به دلیل وجود مراتع غنی در انتخاب بازار مهاباد به عنوان کانون تجاری منطقه در عصر قاجاریه نقش اساسی داشته اند.

Keywords:

بازار , قاجاریه , ساوجبلاغ مکری , مهاباد