توسعه مدل تصمیم گیری چند هدفه برای تخصیص بهینه ریسک های پروژه در حوزه زیرساخت؛ با رویکرد تحلیل سلسله مراتبی چند هدفه

تخصیص ریسک یک تصمیم استراتژیک در مدیریت پروژه ها است، و منافع یا خسارات احتمالی هر یک از طرف های قرارداد را مشخص می سازد. بررسی تجربیات عملی مدیریت پروژه های ساخت نشان می دهد که عموما فرآیند تخصیص ریسک ها بر اساس قضاوت های شخصی کارفرمایان صورت می گیرد و در نهایت موجب افزایش در هزینه و زمان پروژه می گردد. هدف این مقاله ارائه یک مدل کمی برای انتخاب تخصیص بهینه ریسک های پروژه است، به نحوی که الگوئی متعادل و مورد توافق همه طرف های قراردادی را ارائه دهد. برای طراحی مدل پیشنهادی، با تحلیل مشخصات رفتاری و انتظارات کارفرما در فرآیند تخصیص ریسک، سه هدف: ۱) انتقال ریسک به توانمندترین عامل، ۲) پرداخت کمترین هزینه مدیریت ریسک و ۳) دستیابی به پائین ترین سطح مخاطره برای کارفرما شناسائی گردیده است. سپس با توسعه توابع کمی برای اندازه گیری این اهداف سه گانه، یک مدل تصمیم گیری چند معیاره مبتنی بر روش تحلیل سلسله مراتبی ارائه شده است که می تواند میزان دستیابی به اهداف کارفرما را در الگوهای متفاوت تخصیص ریسک اندازه گیری نماید. مدل پیشنهادی با دریافت قضاوت تصمیم گیرنده در قالب معیارهای کیفی، اقدام به ارزیابی گزینه های متفاوت تخصیص ریسک و ارائه تخصیص بهینه ریسک ها در قالب یک منحنی بهینه پارتو می نماید.‎ ‎ مدل پیشنهادی در یک مطالعه موردی‎پیاده سازی شده و نتایج آن با برخی از پرکاربردترین مدل های تخصیص ریسک مورد مقایسه قرار گرفته است. نتایج این مدل نشان می دهد که دستیابی به یک الگوی متعادل تخصیص ریسک که منافع تمامی طرفین را در پروژه برآورده سازد، نیازمند توجه به اهداف متضاد کارفرما است. در حالیکه تمرکز بر انتقال حداکثر ریسک به طرف مقابل، موجب افزایش هزینه های پروژه و نهایتا عدم دستیابی به دیگر اهداف زمانی و مالی پروژه می گردد.

Keywords:

مدیریت پروژه , تخصیص ریسک , تصمیم گیری چند معیاره , مدیریت قرارداد , مدیریت ریسک