ارزیابی نظریه جابری در تغییر عصری گفتمان قرآن

محمد عابد جابری، یکی از نوگرایان معاصر عرب است که با تاثیرپذیری از اندیشمندان فرانسوی و با تکیه بر روش­های نوین پژوهشی، به ویژه در حوزه معرفت­شناسی، به انتقاد از متون اسلامی، از جمله قرآن پرداخته است. با توجه به آسیب­هایی که رویکرد انتقادی وی درباره قرآن دارد، تحقیق پیش رو بر آن شد تا با روش توصیفی، تحلیلی به تبیین و نقد مبانی و دیدگاه­های وی درباره تغییر عصری گفتمان قرآن بپردازد. طبق بررسی انجام شده، دیدگاه­های جابری در دو حوزه مبانی و دیدگاه عبارت اند از: ۱. بین متون غیر هم عصر، گسست معرفتی وجود دارد؛ ۲. لازم است، با قرار دادن هر متن در بستر تاریخی خود، به کشف ساختار اجتماعی و سیاسی مولد گفتمان آن متن و در نهایت به قرائت انتقادی از گفتمان آن اهتمام ورزید؛ ۳. قرآن به حسب شرایط محیطی جامعه عرب نازل شده است؛ ۴. مفاهیم و اندیشه­های قرآن بر اساس عرف عام و عربی فهم می شود؛ ۴. احکام قرآن با گذر زمان قابل تغییرند. مبانی و دیدگاه­های مذکور از جهات عدم قطعیت وجود گسست در ساختارهای معرفتی، هم­نوایی با اندیشه های جبرگرایانه، اتکا به پیش فرض­های اومانیسمی، عدم تاثیرپذیری قرآن از شرایط محیطی به رغم توجه به آن، اشتمال قرآن بر مفاهیم و اندیشه­هایی نو و بدیع و دایر مدار مصلحت و حکمت بودن احکام قرآن در همه اعصار نقد می­شود.

ارزیابی نظریه جابری در تغییر عصری گفتمان قرآن Keywords:

قرآن , گفتمان , تغییر , زبان , عرف عام , جابری