قراسوران های فارس و نقش آن ها در حفظ امنیت راه های فارس با واکاوی نقش نیروهای انگلیسی (از دوره قاجار تا پایان جنگ جهانی اول)

یکی از مهم ترین ابزار موفقیت حکومت ها در طول تاریخ بشر حفظ نظم و امنیت برای رفاه مردم بوده و البته این موضوع مستلزم وجود حکمرانان مقتدر بوده است. در عصر قاجار که ایران مورد توجه قدرت-های جهان قرار گرفت، با توجه به معضلاتی که حکومت با آن مواجه شد، امنیت با چالش اساسی مواجه شد. ایالت فارس به عنوان یکی از ایالت های وسیع کشور جزو ایالت هایی بود که به علت وجود راه های تجاری که از آن به مناطق دیگر کشور عبور می نمود، این ناامنی را تجربه نمود. در مقاله حاضر که با روش تاریخی- توصیفی انجام شده، به نقش و گستره قراسوران به عنوان حافظان امنیت راه های فارس در این ایالت پرداخته می شود. یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که قراسوران های فارس تا زمانی که اقتدار حکومت مرکزی در این ایالت برقرار بود و حقوق و مواجب خود را به موقع دریافت می نمودند، در تامین امنیت راه های فارس به خوبی عمل می نمودند و زمانی که این پرداخت ها با مشکل مواجه می شد، این امنیت رخت برمی بست. سوءاستفاده های مالی حکام راه های استحفاظی، تعداد کم قراسوران ها و ناامنی که ایلات مختلف (قشقایی، خمسه و ...) به آن دامن می زدند، نیز در این امر تاثیرگذار بود. این موضوع علاوه بر شکایات تجار و عابرین راه ها، شکایت ماموران دولت انگلیس را نیز در پی داشت. حفظ منافع تجاری دولت انگلیس به ویژه در راه های شیراز- بوشهر و بوشهر- اصفهان از اولویت های اساسی این دولت بود که با دست اندازی خوانین جنوبی و ایلات و عشایر (ایل قشقایی و ...) با مشکل همراه بود و آنان به راه های مختلف و با انعکاس شکایاتشان به کنسولگری انگلیس در هندوستان و وزارت داخله و خارجه درصدد برآمدند از این تعدیات جلوگیری نمایند. سرانجام با تاسیس نیروی ژاندارمری و جلوس رضاخان بر تخت سلطنت، تشکیلات قراسورانی منحل شد.

Keywords:

فارس , قاجار , امنیت , قراسوران , انگلیس