آشفتگی ها و تنوع زیستی در بومسازگانهای جنگلی

آشفتگی به عنوان یکی از مولفه های کارکردی مهم بومسازگانهای جنگلی و از پدیدههای شایع در محیط زیست است که در بسیاری از موارد محرک غالب ساختار و عملکرد این بومسازگانها در مقیاسهای زمانی و مکانی مختلف می باشد. موضوع آشفتگی ها گسترده است و رویدادهای متنوعی مانند آتش سوزی ، شیوع آفات و بیماری ها، گونه های مهاجم ، طوفان و سیل را در بر می گیرد. گونه های غیربومی مهاجم گاهی می توانند رژیم های آشفتگی موجود را اصلاح کنند یا آشفتگی های کاملا جدیدی را معرفی کنند. تحت تغییرات اقلیمی ، این فعل و انفعالات مرکب ممکن است بی سابقه و غیرقابل پیش بینی باشد. مهم ترین ویژگی های گونه مهاجم عبارتند از رشد سریع ، قدرت تولید مثل بالا، توانایی پراکنش بالا، قدرت سازگاری و رقابت بالا، طول عمر کوتاه، مدت زمان بذردهی بالا، اندازه بذر کوچک و زندهمانی طولانی بذرها. همچنین چرای دام و آتش سوزی ، پس از کشاورزی وقطع یکسره درختان از مهمترین عوامل کاهش تنوع گونه ای در جنگلها است . چرای دام موجب کاهش تراکم و زی توده پوشش علفی کف جنگل و گاه حذف نهالها و نونهالهای درختان شده و ضمن تغییر در ترکیب و تراکم جنگل ، موجب کاهش مواد سوختنی کف و در نتیجه تغییر رژیم آتش سوزی در جنگل می شود. آتش سوزی نیز موجب تغییر مواد آلی به معدنی شده، ساختار جوامع را تغییر می دهد و به عنوان یکی از عوامل تحول در جوامع محسوب می گردد. چرای دام در جنگلها دارای اثرهای منفی مانند فرسایش خاک، کاهش نفوذ آب، کاهش مواد غذایی ، فشردگی خاک و اسیدی شدن آن می شود. درک واکنش های تنوع زیستی به آشفتگی های جنگل برای حفظ یکپارچگی بومسازگان و عملکردهای اکولوژیکی اصلی جنگل حیاتی است . آشفتگی ها تنوع زیستی را از طریق ویژگی های خاص خود، از جمله شدت و گستردگی در سیمای سرزمین ، که در مقیاسهای زمانی و مکانی متفاوت عمل می کنند، تغییر می دهند. پاسخ تنوع زیستی به آشفتگی همچنین به ویژگی های جامعه و نیازهای زیستگاه گونه ها بستگی دارد. رابطه تنوع زیستی و آشفتگی بیشتر یک رابطه دوسویه و دورهای است که عمدتا آشفتگی سبب کاهش تنوع شده و موجب تغییر در پاسخ آن جامعه به آشفتگی های بعدی می شود و این فرآیند به دفعات تکرار می شود. بنابراین اندازهگیری تنوع گونه ای در طبقه های مختلف آشفتگی کمک موثری در تجزیه و تحلیل آشفتگی ، تعیین حساسیت بومسازگان به آشفتگی ومیزان آن و همچنین شناسایی گونه های مهاجم می کند. در این ارتباط، ترکیب شاخص های آشفتگی های گذشته و حال برای بررسی طیف کامل آشفتگی های انسانی ضروری است .

Keywords:

آتش سوزی , گونه های مهاجم , بومسازگان , تنوع زیستی , سازگاری .