بررسی ورودی ها در معماری ایرانی از منظر روانشناسی محیطی

فضای ورودی یکی از اصلی ترین بخش های ابنیه ها است که همواره نقطه شروع رابطه مخاطب با اثر می باشد که علاوه بر کارکرد تردد، کنترل، نظارت و هویت آن مجموعه را نشان می دهد. ورودی در معماری سنتی ایران عنصری شاخص است که به عنوان فضای ارتباطی بین بنا و فضاهای شهری شناخته شده و غالبا معیاری برای تشخیص ارزش و هویت معماری و اجتماعی هر بنا، به خصوص در شهرهای دارای بافت متراکم و پیوسته ، مطرح شده است . فضاهای ورودی در معماری سنتی ایران از چنان اهمیتی برخوردار است که می توان بخش مهمی از سیر تحول و تکامل معماری ایرانی را در آن مشاهده کرد. بدین منظور، این پژوهش با هدف بازشناسی ضرورتها، گونه ها و ویژگی های ورودی ها در معماری ایران از منظر روانشناسی محیطی انجام شده است . روش تحقیق این پژوهش از نوع کیفی با رویکرد توصیفی تحلیلی است که با استفاده از شیوههای مطالعه کتابخانه ای انجام شده است . نتایج پژوهش حاکی از آن است که ورودی ها در دوره های مختلف با هدف هویت بخشی ، خوانایی ، دعوت کنندگی ، انتقال پیام، حس تعلق خاطر، المانی و نمادین احداث شده است . در این راستا ورودی ها علاوه بر این که نقش مهمی در آشنایی با بنای شاخص دارد، با داشتن معیارهای طراحی از جمله استحکام، امنیت ، زیبایی ، شفافیت و دسترسی راحت ، جلوه بصری مطلوبی را در خاطر مخاطبان به لحاظ روانی مطرح کرده است . بنابراین ، تا حد امکان باید در ساخت ورودی ها به اصول، معیار و کیفیت طراحی از بعد روانی توجه بیشتری شود. زیرا کم توجهی به معیارهای روانی موجب می شود نه تنها فضای ورودی معرف خوبی برای نوع کاربری و عملکرد مکان نباشد، بلکه قابلیت ها و خصوصیات لازم برای تبدیل شدن به نشانه شهری را نداشته باشد و حس تعلق خاطر و امنیت به مکان در ذهن مخاطبان کم رنگ تر شود.

Keywords:

سلسله مراتب , روانشناسی محیطی , عناصر ورودی , معماری ایرانی , شفافیت , محرمیت .