بررسی کاروانسراهای قاجاری بازار کرمان (مطالعه موردی: کاروانسرای جر )

بازارها بعنوان فضاهای عمومی، بخشی از محیط شهری در بسیاری از شهرهای جهان بوده اند. بازارها در شهرهای تاریخی ایران نقش های مختلفی در زمینه پایداری محیطی، اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و افزایش احساس تعلق داشته اند. کاروانسراهای درون شهری، مکانی امن برای تجار و اقامت مسافران بوده و معمولا، در کنار بازار و مرتبط با بازارها شکل گرفته اند. متاسفانه با حذف تدریجی بسیاری از فعالیت های اجتماعی-اقتصادی و فرهنگی و مذهبی و نگاه یکطرفه به بازارها که نشان دهنده اثرات منفی تحولات ناشی از مدرنیسم در معماری معاصر است، تحولات ناخوشایندی در این فضاها اتفاق افتاده و به نظر می رسد مفهوم گذشته بازار بعنوان بستری برای رویدادهای اجتماعی و فرهنگی کمرنگ و دچار دگرگونی هایی در ساختار کالبدی، عملکردی و مفهومی شده است. در میان بازارهای ایران، بازار تاریخی کرمان به لحاظ موقعیت جغرافیایی و ارتباطی کرمان، اهمیت زیادی داشته است. شهر کرمان بعنوان مرکز موثر شبکه ارتباطی جنوب شرق کشور بوده است. با وجود اهمیت بازار و کاروانسراهای تاریخی شهر کرمان، متاسفانه تعداد زیادی از این کاروانسراها متروکه و رها شده هستند. این نوشتار به تحقیق و بررسی کاروانسراهای قاجاری کرمان و کاروانسرای جر پرداخته است. روش تحقیق در این پژوهش تاریخی-تحلیلی است و اطلاعات مورد نیاز به شیوه میدانی و اسنادی - کتابخانه ای جمع آوری شده و مورد بررسی قرار گرفته اند. مساله اصلی این پژوهش، بررسی وضعیت فعلی کاروانسراهای قاجاری بازار کرمان و بطور خاص بررسی وضعیت کاروانسرای قاجاری جر می باشد. هدف این پژوهش، شناسایی چالش ها و آسیب های موجود در بازار کرمان است. یافته های مقاله نشان می دهد کاروانسرای جر تحت تاثیر فضای منفی غالب بر میراث شهری کرمان دچار آسیب های جدی شده است و پویایی این کاروانسرا در گرو پویایی و احیا بافت اطراف بازار و همچنین توجه به جنبه های فراموش شده کاروانسراها می باشد.

Keywords:

کاروانسرای درون شهری , بازار تاریخی , شهر کرمان , دوره قاجار , کاروانسرای جر.