بررسی هویت اسلامی در ساختار کالبدی شهرهای ایرانی در دوره قاجار (نمونه موردی : شهر بهبهان)

هویت مفهومی پویا است که در گذر زمان دچار تغییراتی مستمر و به هم پیوسته می شود که مانند یک زنجیر حلقه های به هم پیوسته ای را شکل دهد تا گذشتگان یک سرزمین را به باشندگان حال و ایشان را به آیندگان متصل کند. قالب و محتوای شهرهای اسلامی بر سه محور مهم ؛ یعنی محلی برای سکونت ، مکانی برای عبادت و درنهایت فضایی برای تجارت شکل گرفته است .این مقاله به طور کلی ، درصدد آن است تا با شناخت عناصر اصلی شهر کهن ایرانی _ اسلامی به بررسی هویت اسلامی در ساختار کالبدی شهر بهبهان در دوره قاجار بپردازد. روش تحقیق مقاله توصیفی _تحلیلی است که با مطالعات کتابخانه ای و اسنادی به بررسی و واکاوی مفهومی هویت اسلامی در شهر بهبهان می پردازد که با بهرهگیری از مطالعات میدانی در بافت و در بستر رویکردی استدلالی و استنتاجی به تدوین مولفه های کالبدی آن می پردازد. طبق مطالعات انجام شده این نتیجه حاصل شد که اماکن متبرکه و مذهبی نقش خود را به عنوان یک عنصر هویتی ایرانی اسلامی حفظ کرده اند هر چند تکنولوژی سبب گسترش و تغییراتی در تعدادی از آنها گشته است . مابقی عناصر همچون بازار نقش گستردهای را که در گذشته به عنوان کلید اصلی اقتصادی شهر داشته اند از دست داده اما هم اکنون در کنار مساجد نقش خود را به عنوان عنصر اقتصادی هر چند کوچک دارد. محلات شهر هم به دلیل ساخت و ساز بی رویه دچار ضرباتی شده اند اما هنوز بسیاری ازآنها بافت کهن خود را حفظ کرده اند و به بقای خود به عنوان یک عنصر هویت ساز ادامه می دهند. اما سایر ابنیه چون ارگ، حمام، دروازهها، کاروانسراها، مدارس کهن و ... در زمان کنونی نقش هویتی بسیار ضعیفی داردند و تنها یا به عنوان یک عنصر تاریخی مورد توجه بازدیدکنندگان قرار می گیرد و یا براثر گذر زمان از بین رفته اند.

Keywords:

هویت اسلامی , شهرهای ایرانی -اسلامی , ساختارکالبدی , بهبهان , دوره قاجاریه