نقش مدیریت ریسک در جلوگیری از مخاطرات گودبرداری و اجرای سازه نگهبان (پروژه های مسکن ملی شهر جدید هشتگرد)

پروژه های گودبرداری ، به دلیل تعامل نزدیک با مردم، از نظر ایمنی ، بهداشت و محیط زیست ، از اهمیت فراوانی برخوردار باشند. بسیاری از تلفات مالی و جانی مرتبط با پروژه های عمرانی ، مربوط به همین بخش است . تحقیق حاضر سعی می کند، ازسویی عوامل ایجاد کننده ریسک ها در این پروژه ها را معین کرده و راهکارهای مناسب برای کاهش ریسک های مزبور و مدیریت آنها را عرضه کند. از سوی دیگر این تحقیق ، پس از شناسایی بازیگران و ذینفعان درگیر در چنین ریسک هایی ، مبانی تقسیم ریسک بین آنان را مورد بررسی قرار داده است . همچنین راهکارهایی برای بستر سازی تقسیم بهینه ریسک ارایه شده است . در تقسیم ریسک ، توجه بیشتری به قراردادهای EPC گودبرداری - که شایع ترین نوع قرارداد دراین عرصه است - معطوف شده است . پژوهش از نظر هدف، کاربردی است و از نظر روش، توصیفی - تحلیلی (غیرآزمایشی ) از گروه پیمایشی است و از حیث جمع آوری اطلاعات، می توان این پژوهش را نوعی تحقیق میدانی به حساب آورد. جامعه آماری در روش دلفی مدیران عالی و میانی شرکت های پیمانکاری و کارشناسان خبره مرتبط با موضوع و در فرایند تحلیل سلسله مراتبی مدیران عملیاتی و مهندسین اجرایی شرکت های پیمانکاری فعلا در پروژه های عمرانی درون شهری شهر جدید هشتگرد می باشند. گروه خبرگان این تحقیق ، با ملاحظه محدودیتها، دستچینی از مشاورین ، پیمانکاران و عناصر حاکمیتی با تجربه در گودبرداری عمیق شهری در تهران را شامل شدند. برای طراحی بهینه سوالات دلفی ، مطلاعه مبسوطی روی مبانی تئوریک و همچنین تحقیقات پیشینیان حول سوالات تحقیق ، صورت پذیرفته است . پس از بررسی مقالات، رسلاهها، نظرات نخبگان و متخصصین معیارها و ریز معیارهای اصلی و فرعی جهت رتبه بندی مهمترین ریسک های گودبرداری شناسایی شدند. معیارهای اصلی شامل ریسک های تکنیکی ، ریسک های اجرایی ، ریسک های ایمنی ، ریسک های مدیریتی ، ریسک های اجتماعی ، ریسک های قانونی ، ریسک های محیطی و طبیعی و ریسک های غیرمترقبه و متفرقه می باشند. تحقیق حاضر نشان داد که دانش مهندسین ایرانی در زمینه ریسک و مدیریت ریسک ، ناکافی است . هیچ سابقه ای از کاربرد یک ”روش استاندارد مدیریت ریسک ” حتی در یک گودبرداری عمیق شهری یافت نشد. کاربرد آموزه های اصلی مدیریت ریسک در گودهای عمیق ، بصورتی یکپارچه و قابل اتکا، به ندرت مشاهده گردید. اما وفور سوانح بزرگ، موجب علاقه جامعه مهندسی به گسترش دانش در زمینه ریسک و مدیریت آن در گودبرداری عمیق شهری ، شده است . کارفرما، پیمانکار، مشاور/ناظر، ناظرین بالادستی و بیمه به ترتیب ، به عنوان مهم ترین بازیگران ذینفع ، شناسایی شدند. همسایگان، شهر، محیط زیست ، عابرین و همسایگان حوضه تاثیر و کسب و کارهای محلی نیز به ترتیب مهم ترین ذینفعان غیر بازیگر در پروژه های گودبرداری عمیق شهری بودند. تقسیم ریسک بر مبنای قرارداد، بیمه نامه ، مستندات و تامین دلیل ، اخلاق حرفه ای و قوانین و مقررات استوار است . تنظیم قرارداد ریسک محور، تامین پوشش بیمه برای مسئولیت هر بازیگر، نظارت و نظارت عالیه موثر در تمام مراحل ، ایجاد رابطه منصفانه بین ریسک پذیری و منفعت اقتصادی بازیگر ریسک بردار، مستندسازی قوی و تامین دلیل ، ارتقای توان حرفه ای کارفرما و تلاش برای سپردن مجموعه ریسک ها به تعداد حداقل بازیگر به عنوان مهم ترین عوامل زمینه ساز تقسیم ریسک بهینه شناسایی شدند. این تحقیق ، فهرست ها و چک لیست های ۷ گانه ای برای طبقه بندی مخاطرات،مدیریت ریسک، انعقاد قرار داد مطلوب و تقسیم ریسک در اختیار فعالان می گذارد که ابزارهایی با کاربرد آسان اند.دانش تولید شده، در سطح ملی نیز قابل بهره برداری است. لزوم تدوین روش استاندارد مدیریت ریسک گودبرداری ایرانو همچنین ضرورت تشکل صنفی گودبرداران حرفه ای صاحب صلاحیت، دو مورد مهم از مجموعه اقدامات بالادستیلازمی است که این تحقیق، توصیه کرده است. همچنین نتایج این تحقیق ضرورت بازنگری در برنامه آموزشی دانشکدههای مهندسی و همچنین لزوم عرضه بسته های بازآموزی برای مهندسین شاغل در گودبرداری عمیق شهری را اثبات میکند.

Keywords:

مدیریت ریسک , گودبرداری , سازه نگهبان ,