بررسی تنوع مورفولوژیکی، اسانس و فعالیت آنتی اکسیدانی برخی ژنوتیپ های پونه وحشی ((Mentha longifolia در شمال غرب ایران
Publish place: Journal of Crop Breeding، Vol: 16، Issue: 49
Publish Year: 1403
Type: Journal paper
Language: Persian
View: 133
This Paper With 11 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- I'm the author of the paper
Export:
Document National Code:
JR_JCB-16-49_010
Index date: 27 April 2024
بررسی تنوع مورفولوژیکی، اسانس و فعالیت آنتی اکسیدانی برخی ژنوتیپ های پونه وحشی ((Mentha longifolia در شمال غرب ایران abstract
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: تنوع ژنتیکی گونه های گیاهی و ارتباط آنها با گونه های وحشی جهت بهبود عملکرد محصولات بسیار حائز اهمیت میباشد.اولین گام در اصلاح گیاهان دارویی، شناسایی و جمع آوری ژنوتیپ های بومی است. ژنوتیپهای بومی به دلیل داشتن سازگاری با اقلیم منطقه مورد نظر، اهمیت بسیار زیادی در گزینش ارقام دارند. پونه وحشی یکی از گیاهان دارویی مهم بومی ایران است که در صنایع مختلف دارویی، غذایی و آرایشی-بهداشتی کاربرد دارد. اسانس، ترکیبات فنلی، فلاونوئیدها و سایر ترکیبات همانند استروئیدها و سرامیدها از ترکیبات شیمیایی مهم در گیاه پونه می باشد. در این مطالعه، تنوع مورفولوژیکی، اسانس و فعالیت آنتی اکسیدانی بیست ژنوتیپ گیاه پونه وحشی در استانهای آذربایجان غربی و شرقی بررسی شد. هدف از این کار از یک طرف، شناخت پتانسیل و دامنه تنوع ژنوتیپهای پونه وحشی در رویشگاههای طبیعی آن در استانهای آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی است. از سوی دیگر، معرفی مناطق دارای ژنوتیپ برتر از نظر صفات مزبور جهت استفاده در برنامه های به نژادی است.
مواد و روش ها: جمع آوری نمونه های گیاهی از برخی مناطق دو استان شمال غرب کشور ایران (آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی) در فصل بهار ۱۴۰۱انجام شد. در فصل گلدهی به منظور ارزیابی برخی صفات مورفولوژیکی، بخشهای هوایی گیاه شامل برگ، ساقه و گلآذین طی ۲۰ روز جمع آوری شد و ۱۱ صفت کمی گیاه شامل ارتفاع بوته، طول گل آذین، قطر طوقه، طول میانگره، طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ، تعداد گل آذین، وزن تر بوته، ورن خشک بوته و تعداد شاخه فرعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. پس از خشک کردن نمونه های گیاهی، اسانس گیری با استفاده از کلونجر انجام شد و نمونه های اسانس جهت شناسایی ترکیبات توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی به جهاد دانشگاهی ارومیه منتقل شدند. عصاره گیری از نمونه های گیاهی به روش آلتراسونیک انجام شد. اندازه گیری فعالیت آنتیاکسیدانی به روش DPPH انجام شد. تمامی داده های بدست آمده با سه تکرار و در قالب طرح کاملا تصادفی با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه شدند. از آزمون LSD برای مقایسه میانگین دادهها استفاده شد. کلاستربندی دادهها بر اساس روش Ward و معیار مربع فواصل اقلیدسی انجام شد. تجزیه به مولفه های اصلی روی دادهها انجام گرفت. همچنین در این مطالعه همبستگی بین صفات مورد مطالعه توسط نرم افزار R انجام شد.
یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد ژنوتیپ های جمع آوری شده از مناطق مختلف، از نظر صفات ارتفاع بوته، طول گل آذین، قطر طوقه، طول میانگره، طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ، تعداد گل آذین، وزن تر بوته، وزن خشک بوته و تعداد شاخه فرعی تفاوت معنی داری در سطح احتمال یک درصد دارند. نتایج آنالیز درصد و ترکیبات شیمیایی اسانس نشان داد که نوع ژنوتیپ تاثیر معنی داری در سطح احتمال یک درصد بر میزان این ترکیبات در ژنوتیپ های مختلف پونه وحشی داشت. در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه بیشترین درصد اسانس و میزان ترکیبات Trans-Caryophyllene و Germacrene D در G۱۸ مربوط به منطقه ایرانق تبریز همچنین بیشترین میزان Alpha-Terpineol و Spathulenol در G۱۶ مربوط به منطقه آقاجری مراغه بود. همچنین بین ژنوتیپ های مختلف پونه از نظر فعالیت آنتی اکسیدانی تفاوت معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. حداکثر میزان فعالیت آنتیاکسیدانی (۸۱/۸۰ درصد) در G۳ مربوط به منطقه هاچه سو در شاهیندژ مشاهده شد. براساس آنالیز تجزیه خوشه ای به روش Ward ژنوتیپها به سه گروه اصلی تقسیم شدند. G۱ به تنهایی در گروه جداگانه بدلیل وجود میزان بالای ترکیب Spathulenol و فعالیت آنتی اکسیدانی بالا قرار گرفت. دومین گروه که شامل بخش عمدهای از ژنوتیپها (G۲، G۳، G۵، G۱۶، G۱۹، G۱۷، G۲۰، G۱۲، G۱۴، G۴، G۶، G۸، G۱۱، G۱۳، G۹، G۷ و G۱۰) می باشد، دارای مقادیر متوسطی از صفات مورفولوژیکی، اجزای اسانس و فعالیت آنتی اکسیدانی هستند. ژنوتیپهای G۱۵ و G۱۸ در گروه سوم قرار گرفتند. ویژگیهای بارز این ژنوتیپ ها وجود مقادیر بالای طول و تعداد گل آذین، طول و عرض برگ، تعداد برگ، وزن تر و خشک بوته، تعداد شاخه فرعی، درصد اسانس، alpha-Humulene، trans-Caryophyllene و GermacreneD و فعالیت آنتی اکسیدانی بود. با استفاده از تجزیه به مولفههای اصلی ۲۱ متغیر اولیه در قالب دو مولفه اصلی تعیین شدند. مولفه اول ۴۰ درصد و مولفه دوم ۱۹ درصد از از تغییرات کل را توجیه نمودند. نتایج آنالیز همبستگی نشان داد بین درصد اسانس و برخی ازصفات مورفولوژیکی، درصد اسانس و میزان Germacrene D، trans-Caryophyllene، beta-Farnesene و isomenthon، همچنین فعالیت آنتی اکسیدانی و صفات مورفولوژیکی با یکدیگر همبستگی مثبت و معنی داری وجود داشت. به طور کلی با توجه به هدف و صفت مورد نظر، اصلاحگر می تواند ژنوتیپ های غالب هر یک از مناطق مورد بررسی را بر اساس نتایج این مطالعه انتخاب نماید.
نتیجه گیری کلی: یافته های این مطالعه نشان داد که G۱۵ متعلق به مراغه با ارتفاع ۱۷۷۶ متر از سطح دریا دارای بیشترین تعداد برگ، طول و عرض برگ، وزن تر، وزن خشک و تعداد شاخههای فرعی، طول میانگره و تعداد گل آذین نسبت به سایر ژنوتیپها بود. لذا می توان گفت این ژنوتیپ جهت انجام پروژههای اصلاحی، اهلی کردن و کشت زراعی دارای اولویت بوده و برای معرفی آن به بازار به عنوان یک گیاه دارویی مناسب میباشد. علاوه بر این نتایج نشان داد بیشترین درصد اسانس و میزان ترکیبات نظیر Germacrene D،Trans-Caryophyllene ،Spathulenol ،Beta-Farnesene ،Alpha-Terpineol در ژنوتیپهایی با ارتفاعات بالا بدست آمد.
بررسی تنوع مورفولوژیکی، اسانس و فعالیت آنتی اکسیدانی برخی ژنوتیپ های پونه وحشی ((Mentha longifolia در شمال غرب ایران Keywords:
بررسی تنوع مورفولوژیکی، اسانس و فعالیت آنتی اکسیدانی برخی ژنوتیپ های پونه وحشی ((Mentha longifolia در شمال غرب ایران authors
فضه محمدی تبار
Department of Medicinal Plants, Shahid Bakri Miandoab Higher Education Center, Urmia University, Iran
شهناز فتحی
Department of Medicinal and Aromatic Plants, Shahid Bakri Miandoab Higher Education Center, Urmia University, Urmia, Iran
شهلا شامه
Department of Medicinal and Aromatic Plants, Shahid Bakri Miandoab Higher Education Center, Urmia University, Urmia, Iran
ابولفضل علیرضالو
Department of Horticulture, Faculty of Agriculture, Urmia University, Urmia, Iran
مراجع و منابع این Paper:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
