ارزش های اجتماعی در دوران قاجار: پژوهشی پدیدارشناسانه

ارزش های اجتماعی در بافت زندگی اجتماعی افراد جامعه خلق می شوند و تداوم می یابند و به همین دلیل مطالعه ی آن ها به شناخت عمیق تر جامعه کمک می کند. بر این اساس، این پژوهش با هدف بررسی و شناخت ارزش های اجتماعی در دوران قاجار انجام شده است. با استفاده از روش کیفی و مبتنی بر رویکرد پدیدارشناسی، با ۱۵ نفر از جامعه شناسان، تاریخ دانان و جامعه شناسان تاریخی مصاحبه ساخت نایافته انجام شد. مصاحبه شوندگان مبتنی بر نمونه گیری هدفمند و با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. یافته های گردآوری شده مبتنی بر روش کلایزی (۱۹۷۳)) و روش کدگذاری نظری گلیزر و اشتراوس (۱۹۶۷) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های این پژوهش در ۲ مضمون «ارزش های اجتماعی پیشامدرن قاجار» با ۱۰ مقوله «جوانمردی/فتوت و بخشندگی»، «اعتقاد به سرنوشت الهی»، «وارسته و آزاد بودن»، «جدای گزینی فضایی/اجتماعی/قومی/مذهبی»، «تجمل گرایی و توجه به ظواهر زندگی»، «پاکدامنی و عفاف در زنان»، «مهمان نوازی و رعایت ادب و احترام»، «خویشاوندی و کمک به دیگران»، «دین مداری و اجرای مناسک مذهبی» و «عدالت محوری و انصاف گری» و مضمون «ارزش های اجتماعی مدرن قاجار» با ۶ مقوله «وطن دوستی»، «وارستگی و آزادی خواهی»، «پیشرفت فناوری، اقتصادی، اجتماعی و...»، «رشد اندیشه وری و روشنفکری»، «توجه به علم و علم آموزی» و «عدالت محوری و انصاف گری» از تجزیه و تحلیل یافته های حاصل از مصاحبه استخراج شده است. بررسی مجموعه ی ارزش های اجتماعی دوران قاجار گویای آن است که ما در این زمان با یک دوران گذار و تحول اساسی در بافت فرهنگی جامعه روبهرو هستیم.

Keywords:

ارزش , ارزش اجتماعی , ارزش های قاجاریه , قاجار