آینده پژوهی شهر هوشمند در کلان شهر تبریز: رویکرد سناریونویسی

شهرنشینی فزاینده، افزایش روزافزون جمعیت و مشکلات عظیم اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی حاصل از آنها، بههمراه رشد و گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات - به عنوان عمده ترین محور تحول و توسعه در جهان - شاخصه اصلیقرن ۲۱ در سطح جهانی است. که تنها از طریق یک رویکرد سیستماتیک قابل حل است. در این راستا برنامه ریزان شهریدر سراسر جهان می کوشند تا مدل هایی را برای توسعه شهرهای قرن ۲۱ و مقابله با چالش های کنونی آنها ارائه دهند کهتوسعه شهر هوشمند یکی از این مفاهیم جدید است. ترکیب فناوری اطلاعات و ارتباطات با برنامه ریزی شهری که تثوریشهر هوشمند را مطرح می کند. شکل جدیدی از توسعه زندگی را نمایان کرده و به عنوان یک رویکرد موثر برای رسیدن بهمدیربت بهتر شهری می باشد. در این پژوهش که به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی و به لحاظ ماهیت بر اساسروش های جدید علم آینده پژوهی، توصیفی -تحلیلی از نوع اکتشافی است و با استفاده از ترکیبی از مدل های کمی و کیفیانجام گرفته است ابتدا از طریق پرسش نامه و اطلاعات و آمار موجود در سالنامه های آماری و در محیط برنامه نویسی پایتونبه مطالعه و بررسی وضع موجود کلان شهر تبریز بر اساس ابعاد مورد مطالعه شهر هوشمند پرداخته شده تا بتوان به درکدرستی از وضعیت شاخص های شهر هوشمند در کلان شهر تبریز رسید. در گام دوم که مرتبط با آینده پژوهی در اینکلان شهر می باشد به منظور فراهم سازی زمینه برای بهبود هر یک از شاخص ها؛ به شناسایی عوامل کلیدی و نیروهایپیشران با استفاده از نرم افزار میک مک پرداخته شد و در آخر با کمک تصویرسازی از سناریوهای پیشروی کلان شهر تبریزدر محیط نرم افزار سناریوویزارد زمینه لازم برای توجیه مدیران و سیاستگذاران شهری در جهت تحقق رویکرد شهر هوشمندایجاد شد. قلمرو این مطالعه کلان شهر تبریز و جامعه آماری در این پژوهش تعداد ۲۷ نفر از متخصصان، صاحب نظران وتصمیم گیران حوزه شهری می باشد که به روش دلفی تعیین شده است. نتایج حاصل از یافته ها نشان می دهد که شهرهوشمند با ۷۴ شاخص و ۳۱ معیار در شش بعد مردم هوشمند. اقتصاد هوشمند. محیط زیست هوشمند، زندگی هوشمند،دولت هوشمند و جابه جایی هوشمند معرفی می شود و میزان هوشمندی در این شهر در مقیاس کلان امتیازی معادل ۰/۱۶۶از یک واحد است. همچنین بررسی وضعیت ابعاد ششگانه نشان می دهد که بعد محیط زیست و اقتصاد هوشمند با امتیاز۰/۲۶ و ۰/۲ از واحد. بالاترین امتیاز را در میان سایر ابعاد به خود اختصاص داده اند. این در حالی است که حکمروایی(دولت) و زندگی هوشمند به ترتیب با ۰/۱۱۶ و ۰/۱۲۶ از کمترین امتیاز برخوردارند. در مرحله بعد در زمینه شناساییعوامل اصلی و پیشران های کلیدی در آینده شهر هوشمند در کلان شهر تبریز تعداد ۵۵ شاخص بر اساس نظرات خبرگانبرای این شهر بومی سازی و با کمک نرم افزار میک مک تجزیه و تحلیل شدند. نتایج در این زمینه بیانگر استخراج ۱۶ عاملکلیدی (شامل ۱۰ متغیر اقتصاد هوشمند، ۴ متغیر جابه جایی (تحرک) هوشمند و ۲ متغیر مردم هوشمند) مرتبط باهوشمندسازی شهر با استفاده از ماتریس اثرات متقاطع است. در مرحله آخر یعنی مرحله سناریوپردازی ۶۱ وضعیت مختلف برای ۱۶ عامل کلیدی معرفی شد و ۲۱ سناریو با سازگاری بالا و باور کردنی مورد شناسایی قرار گرفت که از میان آنها ۴ سناریو با امتیاز بالا و ا حتمال وقوع بیشتر در شرایط پیشروی کلان شهر تبریز متصور است. از میان سناریوها یک سناریو وضعیت بسیار امیدوارکننده و مطلوب (گنج اقتصادی)، یک سناریو شرایط بنیابین اما با احتمال وقوع بالا (بهترین سناریوی محتمل) و دو سناریو با شرایط بحرانی (خرابات) پیشروی شهر قرار دارند. همچنین سناریوی "گنج اقتصادی" سناریوی مطلوب در این شهر است و کلان شهر تبریز، پتانسیل لازم برای هوشمند شدن در بعد اقتصادی را دارد.

Keywords:

شهر هوشمند , فناوری اطلاعات و ارتباطات , آینده پژوهی , زبان برنامه نویسی پایتون , ScenarioWizard , MICMAC