مدل یابی رابطه بین نظریه ذهن و کارکردهای اجرایی (انعطاف پذیری شناختی و بازداری پاسخ) در نوجوانان: نقش میانجی هوش هیجانی

کارکردهای اجرایی ساختار­های مهمی هستند که در کنترل و هدایت رفتار نقش مهمی ایفا می­کنند. این پژوهش، با هدف بررسی نقش میانجی هوش هیجانی در رابطه نظریه ذهن و کارکردهای اجرایی (انعطاف­پذیری شناختی و بازداری پاسخ) انجام شد. روش پژوهش حاضر، همبستگی و از نوع مدل­سازی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش­آموزان دختر ۱۳ تا ۱۸ سال شهرستان خمینی شهر در سال ۱۴۰۰ بود که ۳۰۰ نفر از آنان به روش در دسترس برای نمونه پژوهش انتخاب شدند. برای جمع­آوری داده­ها از پرسشنامه­ هوش هیجانی (شات و همکاران، ۱۹۹۸)، آزمون­های نرم افزاری دسته­بندی کارت­های ویسکانسین (گرانت و برگ، ۱۹۸۴)، برو- نرو (هافمن، ۱۹۸۴) و ذهن­خوانی از طریق تصاویر چشم (بارون-کوهن و همکاران، ۲۰۰۱) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده­ها از ضریب همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری در نرم­افزار ۲۴AMOS استفاده شد. یافته­ها نشان داد نظریه ذهن با ضریب ۲۳۳/۰ بر هوش هیجانی و بر انعطاف­پذیری شناختی و بازداری پاسخ به ترتیب با ضرایب ۱۳۳/۰ و ۲۱۸/۰ اثر مستقیم مثبت و معنادار  داشت (۰۱/۰>P)، هوش هیجانی با انعطاف­پذیری شناختی و بازداری پاسخ به ترتیب با ضرایب ۱۴۴/۰ و ۳۳۷/۰ اثر مستقیم مثبت و معنادار داشتند (۰۱/۰>P). اثر غیرمستقیم نظریه ذهن بر انعطاف پذیری و بازداری پاسخ با نقش میانجی هوش هیجانی به ترتیب ضرایب ۰۳۳/۰ و ۰۷۸/۰ بود. بنابراین می­توان گفت نتایج حاکی از نقش تعیین­کننده­ی نظریه ذهن و هوش هیجانی، در پیش­بینی کارکردهای اجرایی سرد (انعطاف­پذیری شناختی و بازداری پاسخ) بود. نهایتا با توجه به رابطه بین نظریه ذهن، هوش هیجانی، انعطاف­پذیری شناختی و بازداری پاسخ، با افزایش نظریه ذهن و هوش هیجانی می­توان به بهبود مولفه­های کارکردهای اجرایی کمک کرد.

Keywords:

Cognitive flexibility , Response inhibition , Executive functions , Theory of mind , Emotional intelligence , انعطاف پذیری شناختی , بازداری پاسخ , کارکردهای اجرایی , نظریه ذهن , هوش هیجانی