نقش سوگیری ها شناختی بر عقلانیت تصمیم گیری اقتصادی تحت ریسک در میان دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی

هدف پژوهش حاضر بررسی کیفیت تصمیم گیری اقتصادی افراد در موقعیت ریسک و عدم قطعیت است. روش پژوهش نیمه آزمایشی یک گروه با پس آزمون است. جامعه آماری کل دانشجویان دانشگاه شهیدبهشتی درسال ۹۷ حدود هشت هزار و هفتصد نفر بود و با توجه به برقرار نبودن شرط نرمال بودن برای آزمون ناپارامتریک ویلکاکسون نمونه ی۱۸۰نفر برآورد شد. ابزار مورد استفاده برای بررسی نقش سوگیری های شناختی که نظریه ی چشم انداز در تصمیم گیری اقتصادی پیش بینی کرده بود تکلیفی چندبعدی ساخت پژوهشگر بود که با ۳۱مسئله در ۵بخش نقض عقلانیت اقتصادی را از طریق پدیده هایی چون ریسک گریزی، باخت گریزی، ابهام گریزی، اثر چارچوب، وزن دهی احتمالاتی و غیره اندازه گیری نمود. نمره ی بیشتر در این تکلیف فاصله ی بیشتر فرد ازعقلانیت (به تعبیر اقتصادنئوکلاسیک) رانشان می دهد. انتخاب افراد درهر ۵ بعد تکلیف گرایش معنادار آنها به تصمیم گیری غیرعقلانی را به وضوح نشان می داد. میانه ی نمرات ۲۵ از ۳۱ نمره بود. به عبارتی بیش از ۸۰ درصد از شرکت کنندگان نمره ای بالای ۵۰% (۱۵٫۵ نمره) دریافت کرده اند (۰٫۰۵p<). این یافته ها کاملا از نظریه ی چشم انداز که دو روان شناس شناختی به عنوان اصلاحیه ای بر نظریه ی مطلوبیت انتظاری طرح نمودند حمایت می کرد. نظریه ی چشم انداز، قدرت تبیین، و پیش بینی به تصمیم گیری می دهند و در نظر دارد این دور افتادگی اقتصاد از روان شناسی طی یک قرن گذشته را منحل کند. پژوهش حاضر نیز گامی اولیه در راستای نمایش نقش چشم گیر روان شناسی و شناخت بر تصمیم گیری اقتصادی را نشان می دهد و همانند آن چه بنیان گذاران اقتصاد بیان کرده بودند بر جای خالی روان شناسی در پیش بینی و تبیین یافته های اقتصادی تاکید کند.

Keywords:

Decision-making biases , prospect theory , economic rationality. , سوگیری های تصمیم گیری , نظریه ی چشم انداز , عقلانیت اقتصادی