«تضمین» در قرآن از نگاه مفسران

«تضمین نحوی» از مواردی است که در تفسیر قرآن نقش به ­سزایی دارد، به ­گونه­ای­ که می­توان از این رهگذر به نکته سنجی­های فراوانی در آیات قرآنی دست یافت. در این مقاله سه مبحث دنبال شده است؛ در اول مقاله تعریف تضمین و مباحثی مانند توجه به دو قسم تضمین، فواید تضمین، حقیقت یا مجاز بودن تضمین، تفاوت میان مسلک تضمین با مسلک جامع گیری و مانند آن مورد بررسی قرار گرفته است؛ سپس به احصای موارد تضمین در قرآن کریم پرداخته شده، کاربردهای مختلف برخی واژگان در قرآن ارائه گردیده، در مواردی که یک فعل وجوه مختلفی از معنی را افاده می­­کند، به آن وجوه اشاره شده است و برخی از دیدگاه­های مفسران مورد نقد و بررسی قرار گرفته و سرانجام نیز نوعی نگاه آماری به این بحث شده است. اولین مفسری که به موضوع «تضمین» اشاره کرده، ولی تصریح به اصطلاح تضمین نکرده است، شیخ طوسی(م ۴۶۰ ق.) در تفسیر شریف التبیان است. پس از ایشان در میان مفسران شیعه، علامه طبرسی(م ۵۴۸ ق.) در تفسیر جوامع الجامع و حسین بن علی، ابوالفتوح رازی(م قرن ۶) در تفسیر روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن می­باشد. هدف از تالیف این مقاله آشنایی بیشتر قرآن پژوهان با بحث تضمین و نشان دادن اهمیت بحث تضمین در تفسیر آیات قرآن کریم می باشد.

Keywords:

تضمین , اشراب , قرآن , مفسران