بررسی جایگاه مشهورات در حکمت عملی با محوریت سخنان ابن سینا

باور حکمای مسلمان مانند فارابی و ابن سینا آن است که مشهورات به کار رفته در حکمت عملی، ریشه در واقعیت دارند و به همین دلیل در شمار مبادی حکمت عملی هستند. البته معنای این سخن آن نیست که همه این مشهورات بدیهی می باشند؛ زیرا مشهورات به صرف مشهور بودن، بداهت عقلی ندارند. ابن سینا در این باره می گوید مشهورات به کار رفته در حکمت عملی، اگرچه در فضای شهرت به اثبات نیاز ندارند، اما در فضای برهان نیازمند اثبات هستند و در شمار قضایای نظری می باشند. با لحاظ این دیدگاه، از یک سو به دست می آید که بهره گیری حکمت عملی از مشهورات متفاوت با بهره گیری دانش کلام از این گزاره هاست؛ زیرا در حکمت عملی مشهوراتی به کار می روند که صادق باشند و اگر صدق آنها بدیهی نباشد، به کمک برهان اثبات می شوند. درحالی که دغدغه دانش کلام، به کارگیری مشهورات صادق نیست؛ چرا که متکلم به دنبال دفاع از دین با روش جدل و اقناع است. از سوی دیگر، به دست می آید که دیدگاه محقق اصفهانی و آیت الله عابدی شاهرودی درباره اینکه فضای حکمت عملی از دید بوعلی مشهورات است و نه یقینیات، با اندیشه ابن سینا سازگاری ندارد.

Keywords:

حکمت عملی , مشهورات , مبادی دانش برهانی , قضایای یقینی , ابن سینا