نقش برهان (علت تامه بالفعل ) در ضرورت علی

از اموری که نزد همه فلاسفه و عارفان و حتی بسیاری از متکلمان و فقیهان، به طور مسلم و قطعی غیر قابل انکار می نماید، اصل محال بودن تخلف معلول از علت تامه است. در مقابل، برخی متکلمین و اهل تفکیک قائل به جواز تخلف شده اند. در این میان، برخی قائل به نقیض این اصل شده و تخلف معلول از علت تامه را نه تنها جایز، بلکه واجب دانسته و دلایل فلاسفه را نیز نقادی می نمایند. از دلایلی که ایشان نقادی نموده اند، دلیل «لزوم علت تامه بالفعل بودن علت» است. این نوشتار به بررسی نقادی های این گروه بر این برهان پرداخته و نقاط ضعف آنها را تبیین نموده است.

Keywords:

علت تامه , تخلف معلول , بالفعل , علت بالفعل