تاملی در قوانین فرامادی پیشرفت بر اساس سنت های اجتماعی الهی

بی تردید پیشرفت و پسرفت جوامع در بستر قوانین علمی و علی اجتماعی صورت می­پذیرد و شناخت این قوانین یا غفلت از آنها می تواند آثار و نتایج مثبت یا منفی در راستای حرکت به سمت آرمان ها پدید آورد. نوشتار حاضر، در پی پاسخ گویی به این پرسش مهم است که: آیا افزون بر قوانین مادی، قوانین دیگری نیز در امر پیشرفت جوامع دخیل اند؟ اگر آری، آن قوانین کداماند؟ بدین منظور با بهره گیری از روش کتابخانه ای و تحلیل محتوایی از دو جهت زیر، قوانین اجتماعی مطرحشده در متون دینی واکاوی شده است: الف) به لحاظ عامل تاثیر، افزون بر عوامل مادی، عوامل چهارگانه معنوی در حصول نتیجه دخیل اند. این عوامل چهارگانه عبارتاند از عوامل غیرانسانی و عوامل انسانی که قسم اخیر خود به بینشی، منشی و کنشی تقسیم می شود. ب) به لحاظ نتیجه، متون دینی از سنت های مطلق که به فعل و رفتار انسان بستگی ندارد و مشروط در دو گروه پایه و پیرو سخن می گوید. سنت های ناظر به افزایش نعمات و حرمان و کاهش نعمات، دو سنت کلان و پایه به شمار می آیند که به لحاظ نتایج و آثار اجتماعی در متون دینی مطرح شده اند.

Keywords:

سنت های الهی , سنن , عوامل معنوی , سنت امداد , سنت امهال , سنت استدراج