شالوده تشکیک وجود در آرای ابنسینا با تاکید بر متن المباحثات

اصطلاح «تشکیک» در فلسفه و نیز علم منطق بهکار میرود و ریشه واحدی دارد. فیلسوفان اسلامی، هنگام تبیین انواع تمایز بین موجودات، معنای فلسفی تشکیک را مطرح کردهاند. این قسم از تشکیک، برخلاف تشکیک منطقی، به حوزه الفاظ و مفاهیم تعلق ندارد، بلکه نحوه تمایز واقعی میان دو شیء است که در عین اشتراک، از هم متمایزند. نظریه تشکیک وجود بر اساس دیدگاه مشهور، ناظر به این اصل فلسفی است که وجود در همه موجودات، اختلاف نوعی ندارد، بلکه اختلافات وجود نیز به همان وجود بازمیگردد. به دیگر سخن، اختلاف وجودی به شدت و ضعف در هستی وابسته است. مقاله حاضر بر آن است تا ریشه و اساس تشکیک وجود را با قرائت ابنسینا در کتاب المباحثات توضیح دهد. ابنسینا به این نکته در المباحثات تصریح کرده است. کتاب یادشده شامل هفت مباحثه از شیخ الرئیس با شاگردانش است و سبب تالیف آن، پرسش و پاسخهایی بوده که بین او و برخی شاگردانش صورت گرفته است. مبنای او در نهمین مسئله مباحثه نخست، بهگونهای است که میتوان بین فلسفه ابنسینا با فلسفه ملاصدرا در مکتب فلسفی اصفهان ارتباط عمیقی ملاحظه کرد

Keywords:

وجود , تشکیک وجود , ابنسینا , المباحثات , مشکک