گونه شناسی رشته های دانشگاهی براساس اشتغال دانش آموختگان

موضوع کلان اشتغال، یکی از مهم ترین مسائل پیش روی کشور است و در میان زیر بخش های آن، مسئله اشتغال دانش آموختگان از جایگاهی ویژه برخوردار است چراکه دربرگیرنده هزینه - فرصت فردی و ملی قابل توجهی می باشد. دراین راستا سیاست گذاری درست و موثر در زمینه اشتغال دانش آموختگان نیازمند اطلاعات صحیح و دقیق است. در حال حاضر فضای اشتغال بیشتر با شاخص هایی نظیر نرخ بیکاری و فعالیت اقتصادی توصیف می شود. اگرچه شاخص هایی از این جنس می تواند بخشی از مشکلات فضای کسب وکار دانش آموختگان را نشان دهد، اما به تنهایی برای دستیابی به نگاهی کلان و برنامه ریزی در این حوزه مناسب نیست. دراین راستا در مطالعات جهانی نشان می دهد معمولا از شاخص های تناسب مهارت - شغل، عنوان رشته - شغل و مقطع - شغل در مقیاس گسترده استفاده می گردد. براین اساس در مقاله حاضر بر مبنای آمار طرح آمارگیری نیروی کار و با روشی بومی و ابتکاری، شاخص های جمعیت فعال، شاغل، دارای شغل مرتبط و دارای سطح تحصیلات مناسب برای دانش آموختگان رشته های مختلف دانشگاهی کشور محاسبه شدند. درادامه رشته های تحصیلی براساس دو بعد اشتغال (براساس شاخص های سهم جمعیت فعال از کل فارغ التحصیلان و سهم شاغلان از جمعیت فعال) و آموزش (براساس شاخص های سهم شاغلان دارای شغل مرتبط از مجموع شاغلان و سهم شاغلان دارای سطح تحصیلات متناسب از شاغلان دارای شغل مرتبط) ارزیابی شدند. در ادامه با طراحی چارچوبی نه خانه ای براساس وضعیت مطلوب، نیمه مطلوب و نامطلوب هریک از ابعاد اشتغال و آموزش، رشته های دانشگاهی در پنج گونه رشته های توسعه نیافته (هنر و علوم زیستی)، رشته های کمتر توسعه یافته (حقوق، خدمات فردی، معماری، علوم فیزیکی، صنعت، علوم رفتاری و کشاورزی)، رشته های درحال گذار (بازرگانی و ریاضیات)، رشته های توسعه نامتوازن (مهندسی)، رشته های توسعه یافته (دامپزشکی، خدمات امنیتی، روزنامه نگاری و علوم انسانی) و رشته های پیشگام (بهداشت و تربیت معلم) طبقه بندی شدند. درنهایت تعمیق یافته ها با انطباق آن ها با داده های تکمیلی (نظیر سهم رشته ها در گروه های شغلی مختلف و سهم اشتغال خصوصی و کارآفرینی رشته ها) صورت پذیرفت.

Keywords:

آموزش عالی , رشته های تحصیلی , اشتغال , گونه شناسی , ایران