طراحی مشارکتی منظر (با نگاهی تحلیلی به رویکردهای مشارکتی معماران منظر: هالپرین،فریدبرگ و لین)

نقش مردم در اداره اجتماعات بشری امری است که امروزه بر آن تاکید فراوان میشود. حق تعیین سرنوشت مردم به دست خودشان و مشارکت اموری که به زندگی جمعی شان مربوط میشود، بهعنوان حق طبیعی مورد پذیرش همگانی قرار گرفته است. یکی از امور مهم زندگی انسانی در جوامع امروزی، معماری و شهرسازی است. از رسالتهای مهم معماری وشهرسازی، ایجاد محیطهای مناسب و امن برای سکونت شهروندان از طریق طراحی کالبدی این محیطهاست. در دهه های اخیر بر اهمیت نقش مردم در این امر افزوده شده و مشارکت مردم در فعالیتهای شهرسازی و برنامه ریزی مورد تاکید قرار گرفته است و رویکردهای مشارکتی در طراحی (چه در حوزه معماری و تک بنا و چه در حوزه شهری)، ایجاد شدهاند. طراحی مشارکتی تا جایی که امکانپذیر باشد بهدنبال بهبود وضعیت زندگی افراد است در حالیکه اگر از روشهای صحیح و در مکان مناسب به کار گرفته نشود میتواند نتایج معکوس داشته باشد. ایده طراحی مشارکتی در میان معماران یا معماران منظر و بحث در مورد آن به اعتراضات اجتماعی دهه ۱۹۶۰ مرتبط است. این ایده ها و روشها روشها بهصورت گسترده برای معماری، معماری منظر، طراحی شهری و روانشناسی محیطی اعمال شده است. هدف از این پژوهش بررسی دیدگاه های نظریهپردازان حوزه طراحی مشارکتی منظر (بهطور خاص هالپرین، فریدبرگ و لین) و تحلیل رویکردهایشان در جهت رسیدن به پاسخ این سوالات است که چگونه میتوان با استفاده از روشهای طراحی مشارکتی و طراحی با اجتماع، به خلق فضاهای تعاملی در منظر دست یافت؟ و شاخصه های اصلی طراحی مشارکتی منظر چه هستند؟ نتایج حاصل از این تحلیلها نشان داد که هالپرین تمایل زیادی به مشارکت با روانشناسان داشته و به طور خاص دارای یک روش طراحی مشارکتی موسوم به چرخه هایRSVP بوده است که براساس تجربیات جمعی مردم از محیط عمل می کرده است. فریدبرگ، ایده پارکهای جیبی را مطرح کرد و از طریق بازی به دنبال بازگرداندن تعامل ساکنان شهر با محیط و با یکدیگر و بازگرداندن عرصه عمومی بهعنوان مرحله مشارکتی برای برخورد انسان بود. لین، از طریق مطرحکردن ایده واحدهای همسایگی اشتراکی، به دنبال مشارکت مردم نواحی فقیرنشین (بهخصوص سیاهان) در ساخت فضاهای باز همسایگیشان بود. در نهایت نه شاخص: روش طراحی، مشارکت شهروندی، افزایش تعامل مردم با محیط شهری، برقراری عدالت اجتماعی،یادگیری از طریق تجربه، مداخله و تسهیل، پویایی فضاهای شهری، آموزش مشارکت و توجه به تاریخ شهر بهعنوان شاخصهای موثر در رویکردهای طراحی مشارکتی شناخته شدند.

Keywords:

مشارکت , منظر , طراحی مشارکتی , لارنس هالپرین , پاول فریدبرگ , کارل لین.