تحلیل و پایش خشکسالی با استفاده از شاخص استاندارد شده بارش و تبخیر و تعرق (SPEI) در رویشگاه های ارس شمال استان کرمان

خشکسالی به عنوان یک مخاطره طبیعی پرهزینه پیامدهای منفی را بر کمیت و کیفیت پوشش گیاهی دارد. هدف از این پژوهش، بررسی روند و شدت خشکسالی ها طی دوره آماری ۳۳ ساله (۲۰۱۹-۱۹۸۷) با استفاده از شاخص بارش تبخیر و تعرق استاندارد شده (SPEI) در رویشگاه های ارس واقع در شمال استان کرمان بود. بدین منظور با استفاده از داده های روزانه بارش و دما ایستگاه سینوپتیک کرمان در بازه زمانی (۲۰۱۹-۱۹۸۷) شاخص SPEI محاسبه شد. سپس فراوانی و شدت خشکسالی ها در مقیاس های زمانی ۳، ۶، ۹ و ۱۲ ماهه محاسبه گردید. نتایج روند تغییرات دمای متوسط سالانه را طی دوره آماری ۳۳ ساله مثبت و معنی دار (۵۵/۳ Z=) نشان داد. براساس نتایج تعداد دوره های خشکسالی طی دوره آماری ۳۳ ساله، با افزایش مقیاس زمانی (از ۳ ماهه تا ۱۲ ماهه) از ۴۰ دوره به ۱۸ دوره خشکسالی کاهش یافته است. براساس شاخصSPEI در مقیاس زمانی ۳ ماهه، شروع خشکسالی ها از سال ۱۹۹۴ بوده و طولانی ترین خشکسالی بین سال های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۶ رخ داده است. این در حالی که در سایر مقیاس های زمانی (۶، ۹ و ۱۲ ماهه) طولانی ترین خشکسالی ها بین سال های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ رخ داده است. درصد فراوانی مربوط به رخدادهای مختلف طی دوره مورد مطالعه نشان داد که بیشترین و کمترین درصد فراوانی مربوط به طبقه نرمال (۶۸ درصد) و خشکسالی ها (۲/۱ درصد) و ترسالی های (۶/۱ درصد) بسیار شدید بود. بنابراین رویشگاه های ارس مورد مطالعه در دو دهه اخیر خشکسالی های شدیدی را تجربه کرده است. از این رو ارزیابی خشکسالی و انتخاب شاخص مناسب، ضروری به نظر می رسد.

Keywords:

ارس , تغییر اقلیم , روند , SPEI