امنیت غذائی، پایداری سیستم غذا و چالش افزایش تولید

پایداری در سیستم غذایی بر اساس جنبه های اقتصادی ، اجتماعی و زیست محیطی تعریف شده است . بر این اساس، سیستم غذائی پایدار باید در کل سودآور باشد (پایداری اقتصادی )، دارای مزایای فراگیر برای جامعه (پایداری اجتماعی ) بوده و تاثیر آن بر محیط طبیعی ، مثبت یا خنثی (پایداری محیطی ) باشد. روشن است که شروط اول و دوم بالا قابل لمستر بوده و مردم و دولتها نسبت به آنها حساسترند، اما شواهد نشان می دهد، پایداری زیست محیطی می تواند به قیمت منافع اقتصادی و اجتماعی قربانی شود. این موضوع زمانی قابل لمس تر خواهد بود که تاثیر مقیاس های مختلف در نظر گرفته شود. سیستم غذایی می تواند در سطح محلی ، ملی ، منطقه ای و جهانی تعریف شود. اما بر اساس مقیاس هدف، تاثیر تغییر در هر پارامتر می تواند نتایج متفاوتی بر سیستم غذای پایدار) (SFS داشته باشد. مطالعه در کل زنجیره سیستم غذایی نشان میدهد که برخی از اقدامات یا راهبردهادر مقیاسهای مختلف میتوانند پیامدهای متفاوتی داشته باشند، برای مثال »افزایش تولیدات کشاورزی »به عنوان یک راهبرد در مقیاس جهانی منطقی به نظر میرسد. بطوریکه حرکت صحیح در این مسیر می تواند منجر به استفاده از منابع طبیعی در مناطق مختلف جهان با توجه به ظرفیت های اکولوژیکی هر منطقه گردیده و هدف »کاهش گرسنگی افراد« را بعنوان یکی از مولفه های امنیت غذایی محقق نماید. اما پیروی از همین راهبرد در سطح محلی و حتی بعضا ملی ممکن است به پیامدهای متفاوتی منجر شود. استفاده بیش از حد از منابع طبیعی برای دستیابی به تولیدات کشاورزی بیشتر، گاهی حتی فراتر از نیاز جامعه محلی (باهدف صادرات)، می تواند منجر به تخریب خاک، آب، جنگل ها و سایر منابع پایه و در نهایت ناپایداری سیستم غذایی شود. محرک های اجتماعی مانند »خودکفایی «، »ایمنی غذایی «، »افزایش فرصت اشتغال« و محرک های اقتصادی مانند »افزایش درآمد« ممکن است دولتها را به تغییر سیاستهای کشاورزی ملی مانند تسهیلات، مالیات، قیمتهای تضمینی و ... سوق دهند. در این مسیر غفلت از محدودیت های منابع طبیعی بسیار محتمل است .سیستم مصرف غذا یکی دیگر از سیستم های فرعی است که می تواند به طور مستقیم بر پایداری سیستم غذایی تاثیر گذارباشد. از نظر تاریخی الگوی مصرف غذا در هر جامعه محلی بر مبنای ظرفیت های منابع طبیعی و متناسب با فرهنگ ساکنان آن منطقه و با توجه به پایداری (در مقیاس همان منطقه ) شکل گرفته است . افزایش امکانات ارتباطی ، تحریک ذائقه غذایی جوامع محلی و جلب توجه آنها به چشیدن طعم غذاهای مختلف ، عمدتا با هدف منافع اقتصادی ، ممکن است باعث افزایش مصرف غذا، هدر رفتن مواد غذایی و تغییر سبد غذایی آنها فراتر از ظرفیت اکولوژیکی محلی ، به سمت ناپایداری شود .به نظر می رسد که »پایداری سیستم غذایی « در مقیاس ملی نیازمند تدابیر ویژه ای است . در این راستا افزایش آگاهی سیاستگزاران و آحاد جامعه ضروری است .