بررسی میزان تولید مواد آلی (Paleoproductivity) طی انبایش سازند گورپی در برش الگو

برش الگوی سازند گورپی در تنگ انبار سفید در نزدیکی آبادی حتی در شمال خاوری شهر لالی قرار دارد.  این سازند با ۱۸۲ متر ستبرا و  با  سنگ شناسی شیل آهکی تا شیل سیاه رنگ با ناپیوستگی فرسایشی بر روی سازند آهکی ایلام قرار می گیرد و به صورت پیوسته و تدریجی به شیلهای ارغوانی رنگ سازند پابده تبدیل می شود.  سن برش مورد مطالعه بر مبنای حضور Globotruncana calcarata از روزن داران و Odontochitina porifera از داینوسیستها در قاعده سازند، از کامپانین پسین شروع می شود.  سن مرز بالایی این سازند با شیلهای ارغوانی قاعده سازند پابده به علت عدم حفظ شدگی پالینومورفها در قسمت بالایی سازند فقط بر اساس روزن داران و حضور  Morozovella velascoensis با سن پالئوسن پسین (Thanetian) تعیین گردید.  مرز کرتاسه - ترشیری تقریبا" ۵۷متر پایین تر از  شیلهای ارغوانی تفکیک کننده سازندهای گورپی و پابده و در داخل شیلهای سیاه رنگ سازند گورپی قرار می گیرد.  در این مطالعه به منظور بررسی چگونگی و میزان تولید مواد آلی در برش الگوی سازند گورپی از چگونگی نسبت دو گروه از داینوسیستها، پریدینیویید به گونیالاکویید، استفاده شد.  از آنجا که پریدینیوییدها (P) از فرمهای حساس  به شرایط بوم شناختی محسوب می شوند، از این رو برای برآورد میزان تولید مواد آلی لازم است این مسئله مشخص گردد که آیا نبود آنها ناشی از عدم تولید آنها و یا ناشی از عدم حفظ شدگی آنهاست.   لذا عوامل حفاظت از مواد آلی، از جمله عامل Lability  و تغییرات نسبت  SOM  به پالینومرف دریایی، به منظور بررسی درجه حفظ شدگی مواد آلی مورد مطالعه قرار گرفت.  علاوه بر آن،  برای بررسی عوامل و شرایط تولید از چهار شاخص به شرح زیر استفاده شد: نسبت داینوسیستهای پریدینیویید به گونیالاکویید (P/G)، نسبت داینوسیستهای شاخص محیطهای نریتیک خارجی به نریتیک داخلی (ON/IN)، نسبت پالینومرفهای خشکی به دریایی(T/M) و نسبت روزن داران پلانکتون به کف زی (P/B).  بر این اساس سه زیست رخساره و دو زیر زیست رخساره تفکیک گردید.  بررسی این عوامل نشان می دهد که در  زیست رخساره I با ویژگی پایین  بودن درجه حفظ شدگی مواد آلی (کاهش Lability و افزایش SOM تیره به پالینومرف دریایی) و وجود نسبت بالایی از P/B و روزن داران کف زی ژرف و همچنین فراوانی داینوفلاژله های نریتیک خارجی از جمله Impagidinium، عدم وجود داینوسیستهای پریدینیویید (P) ناشی از عدم تولید و عدم حفظ شدگی مواد آلی است.  در زیست رخساره II که مواد آلی دارای حفظ شدگی نسبتا خوبی هستند (Lability بالا و نسبت پایین SOM به پالینومرف دریایی) می توان بر اساس اختلاف فراوانی پریدینیوییدها (P) دو زیر زیست رخساره تفکیک کرد.  در زیرزیست رخساره IIa فراوانی روزن داران کف زی و نسبت T/M به همراه افزایش فراوانی Spiniferites  نشان دهنده کاهش ناگهانی سطح آب و شرایط پسروی است که باعث عدم تولید پریدینیوییدها شده است و در زیست رخساره IIb وجود روزن داران کف زی کم ژرفا  و کاهش نسبت P/B و افزایش T/M و حضور فرمهای نریتیک داخلی چون گروه Areoligera  وFibrocysta  و... می توان بالا بودن میزان تولید را ناشی از تولید در نزدیک ساحل دانست.  در زیست رخساره III نیز وجود روزن داران و داینوفلاژله های آب سرد را می توان نشان دهنده وجود جریانهای آب سرد در ابتدای پالئوسن دانست.  وجود فسفات و گلوکونیت و فراوانی روزن داران جنرالیست (ecological generalists) نشان می دهد که عدم وجود فرمهای پریدینیویید، به علت کاهش دمای آب و عدم شرایط مناسب برای تولید آنها بوده است.

Keywords:

سازند گورپی , تولید مواد آلی , روزن داران , مواد آلی , زیست رخساره