بررسی عوامل تحریف در خاطرات شفاهی (با تکیه بر آثار منتشرشده خاطرات شفاهی در گیلان، ۱۳۹۰- ۱۴۰۰)

خاطرات شفاهی یکی از راه‎های دسترسی به رخدادهای گذشته‎است، اما گاهی راویان خاطره، اصحاب رسانه و قدرت و... وقایع را به نفع خود تغییر می‎دهند. براساس این پژوهش، تحریف خاطرات شفاهی به دو صورت فردی و غیرفردی انجام می‎شود. در بخش فردی، گنجاندن تصورات شخصی، مبالغه یا کم‎رنگ کردن رخدادها، ابراز گزینشی و کتمان برخی خاطرات، پیری و فراموشی، ممکن است تحریف در روایت را رقم بزند. در بخش غیرفردی هدایت خاطرات جمعی به امر غیرواقع، سوژه‎ها و موضوعات ممنوعه، حمایت از واقعه‎نگاری‎های خاص، تغییر زمینه و بافت جامعه و زیباسازی در خاطره با سازوکار ادبیات برخی از عوامل تحریف خاطرات شفاهی هستند که با تکیه بر کتاب‎های منتشرشده در گیلان در بین سال‎های ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۰ مورد بررسی قرار گرفته‎اند. نگارندگان در پی پاسخ به این پرسش‎اند که، چه عواملی موجب تحریف خاطره می‎شود؟ یافته‎های پژوهش نشان می‎دهد: ازآنجاکه کنش گران و شاهدان عینی رویدادها، روایتشان براساس مصلحت، منافع، طرز تفکر و ... شکل می‎گیرد، اغلب شاهد روایت‎هایی متفاوت از رویدادها هستیم. این تفاوت‎ها می‎تواند به اعتبار روایت خدشه وارد کند. همچنین صاحبان قدرت و رسانه تلاش می‎کنند رخدادها را به نفع خویش بازتعریف کنند. ازاین‎رو برای رسیدن به گفتارهای نزدیک به واقعیت، علاوه‎بر بهره‎مندی از روایت‎های متعدد، راستی‎آزمایی و اعتبارسنجی، استفاده از اسناد آرشیوی نیز می‎تواند نقش مهمی در بازنمایی خاطرات ایفا کند. روش تحقیق در این پژوهش، روش تاریخی به شیوه توصیفی‎تحلیلی است.

Keywords:

خاطرات شفاهی , مصاحبه , کشف حقیقت , تحریف , گیلان