بررسی و شناسایی گونه های چوبی مورد استفاده در هنر چوتاشی صنایع دستی مازندران

هنر «چوتاشی» یا «لاک تراشی» ساخت ظروف و حجم های چوبی سنتی با استفاده از چوب های جنگلی در استان مازنداران است که قدمتی دیرینه دارد. در سال های اخیر، در چند پژوهش از منظر جامعه شناسی به چوتاشی پرداخته شده است ولی تاکنون از نظر علم چوب شناسی و صنعت چوب، این حرفه مورد بررسی قرار نگرفته است. پرسش هایی مانند اینکه صنعت گران چوتاشی از چه نوع چوب هایی استفاده کرده، علت ترجیح این چوب ها و ویژگی های برتر آن ها چیست، بی پاسخ مانده اند. از این رو، هدف این پژوهش، بررسی و شناسایی گونه های چوبی مورد استفاده در هنر چوتاشی صنایع دستی مازندران است. بازدیدهای میدانی در سطح گارگاه های استان مازندران از شرق تا غرب انجام شد. استادکاران مطرح شناسایی شده و گونه های چوبی خام یا نیمه کار شده با ابعاد و اشکال مختلف گردآوری شدند. همچنین مراحل آماده سازی چوب های مورد استفاده و نظرات استادکاران در مورد ویژگی چوب ها و یا درختان مناسب ثبت شد. جمع بندی نظرات استادکاران نشان داد که آن ها تنه درختانی که دارای قطر بالایی بوده و درخت به لحاظ رشد ظاهری به تکامل رسیده باشد را برای ساخت ظروف چوتاشی ترجیح می دهند. همچنین چوب تندی درخت هر چقدر به پوست نزدیک تر باشد، برای ساخت ظروف مناسب تر است. چوب ریشه به ویژه در گونه افرا مورد توجه بوده و استادان قسمت زیرین ریشه های سطحی را مناسب می دانند. سطحی از تنه درخت که بیشتر در معرض سایه باشد و به وسیله کاشم (خزه) پوشیده می شود، برای چوتاشی مناسب است.

Keywords:

چوتاشی , لاک تراشی , مازندران , صنایع دستی.