ارزیابی استراتژیک سند برنامه توسعه ششم در چارچوب توسعه پایدار با استفاده از روش ترکیبی دلفی و ماتریس ICOLD

ماهیت پیچیده ارزیابی توسعه پایدار نیاز به توجه توامان به ابعاد محتوایی و رویه ای را امری ضروری و اجتناب ناپذیر ساخته است. به این مفهوم که در کنار توجه به ابعاد محتوایی و مفاهیمی که از بررسی متون نظری استخراج می شوند و به شکل شاخص ها و معیارهای ارزیابی توسعه نمود پیدا می کنند، لازم است روش هایی که در ارزیابی توسعه پایدار مطرح می شوند را نیز مدنظر قرار داد و از طریق تجزیه و تحلیل فرصت ها و محدودیت های آن ها و با توجه به اهداف پژوهش روش بهینه را از میان آن ها و یا از طریق تلفیق آن ها انتخاب نمود. اگرچه در قالب سند تفصیلی برنامه ششم کشور تلاش شده تا مهم ترین سیاست گذاری های توسعه کشور بین سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ تدوین شود، اما با وجود بحران های اقتصادی، اجتماعی، حکمروایی- مدیریتی و محیط زیستی لازم است میزان پایبندی این سند به اصول توسعه پایدار را به معرض آزمون گذاشت تا مشخص شود از یک طرف در سیاست گذاری های این سند نسبت به کدام ابعاد و شاخص های توسعه پایدار توجه بیشتری صورت گرفته و از طرف دیگر کدام ابعاد و شاخص ها در این سند نادیده انگاشته شده اند؟ در جهت پاسخ گویی به این سوال ها از تلفیق دو روش دلفی به منظور امتیازدهی به شاخص ها و ماتریس ICOLD در جهت تبدیل نتایج کیفی ارزیابی به نتایج کمی استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که سند تفصیلی برنامه ششم به تمام شاخص ها و ابعاد توسعه پایدار توجه یکسانی نداشته و در حالی که بر حمایت از گروه های محروم و مبارزه با فقر، کیفیت هوای محیط و کاهش آلاینده های هوا به ویژه CO۲ و حفظ کیفیت و دسترسی به آب شیرین و سالم تاکید دارد، نسبت به دسترسی عمومی به خدمات و به ویژه پهنه های سبز، حفاظت از دریاها و مناطق ساحلی توجه کمتری را مبذول می دارد.

Keywords:

توسعه پایدار , ارزیابی استراتژیک , برنامه توسعه ششم , روش ترکبی دلفی و ماتریس ICOLD