The effect of group play therapy along with drawing on emotion management and separation anxiety of preschool children in Kohrang city
This Preprint With 17 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- I'm the author of the paper
Export:
Document National Code:
Index date: 4 September 2024
The effect of group play therapy along with drawing on emotion management and separation anxiety of preschool children in Kohrang city abstract
The effect of group play therapy along with drawing on emotion management and separation anxiety of preschool children in Kohrang city Keywords:
The effect of group play therapy along with drawing on emotion management and separation anxiety of preschool children in Kohrang city authors
سحر عالیور، کارشناسی ارشد علوم تربیتی، واحد مبارکه، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
فاطمه ذیگلری، استادیار، دکتری تخصصی مدیریت آموزشی، واحد مبارکه، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
مقدمه/پیشینه تحقیق
1.1. مقدمه
آموزش اولیه در کودکی خصوصا در دوره ی حساس آموزش پیش دبستانی، از حساس ترین مراحل ایجاد انگیزه و علاقه ی مداوم در کودکان برای سال های بعدی است. در این دوره، کودکان طی آموزش ها و تعالیم مقدماتی برای ورود به دبستان و ادامه ی تحصیل و تعلیم و تربیت آماده می شوند و در صورت جذاب و مفید بودن آموزش ها انگیزه ای مضاعف برای ادامه ی مسیر تحصیلی خود کسب می کنند. مطابق جدیدترین شواهد آموزش های پیش دبستانی نوین، مهارت محور و نشاط بخش هستند و یکی از مسیرهای بسیار مهم برای پایه گذاری نگرش و انگیزش تحصیلی مثبت و بادوام برای کودکان به شمار می آیند (عدیلی، 1399). برخی شواهد پژوهشی نشان داده اند بعضی از کودکان پیش دبستانی به دلیل عدم جذابیت و وجود آثار و پیامدهای مربوط به جدا شدن از مراقب خود (در اغلب موارد مادر) چندانکه شایسته است با محیط آموزشی پیش دبستانی سازگار نمی شوند و تا حد زیادی از تاثیرات جدی آموزش های مختلف و کسب آمادگی برای مراحل بعدی تحصیل محروم می شوند. رشد هیجانی برای همه انسان ها نوعی چالش است. کودکان طی دوره ای کمتر از یک دهه، از درک هیجانی محدود، به افرادی دارای شبکه های هیجانی پیچیده تبدیل می شوند. با بالا رفتن سن، تعداد پیچیدگی تجارب هیجانی و نیز مطالبات برای نحوه ابراز هیجان افزایش می یابد. تعجب آور نیست که برخی کودکان در مواجهه با این چالش ها در هم میشکنند و دچار اختلالات هیجانی می شوند. اختلالات هیجانی سیری مزمن دارد و می تواند به شدت مزاحم روند عادی زندگی در دوران بزرگسالی شود (کردبچه و همکاران، 1402). آموزش بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی یکی از روش های غیردارویی برای درمان مشکلات هیجانی و رفتاری کودکان است که از ترکیب دو روش بازی درمانی و نقاشی درمانی است. کودکان بازی و نقاشی را دوست دارند و از آن لذت می برند. این روش ها فرایند اجتماعی شدن کودک را افزایش داده و به کنترل هیجانات آنها کمک می کنند. درمجموع آموزش بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی می تواند به کودکان کمک کند تا هیجانات خود را مدیریت و با اضطراب جدایی خود مقابله نمایند. همچنین تلفیق این دو درمان می تواند روشی امن و مفید برای ارتقاء سلامت روانی و بهبود مهارتهای هیجانی کودک باشد (مصطفی زاده و همکاران، 1401). لذا هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی بر مدیریت هیجان و اضطراب جدایی کودکان پیش دبستانی است.
2.1. بیان مساله
کودکان قشر عمدهای از جمعیت جهان را تشکیل میدهند، توجه به رشد جسمی، هیجانی، روانی و رفتاری آنان همواره از سوی اندیشمندان و پژوهشگران مورد تاکید بوده است، به گونهای که در طی سال های اخیر مسایل و مشکلات رفتاری، اجتماعی و هیجانی کودکان به عنوان یکی از موضوع های عمده و اصلی روان پزشکی و روانشناسی مطرح بوده است (عدیلی، 1399). بنابراین دوران کودکی نقشی حساس و تعیین کننده در زندگی انسان داشته، توجه به این دوران تا آنجاست که اولا دوران کودکی را روانشناسان و صاحبنظران تعلیم و تربیت و غالبا به عنوان برجسته ترین مرحله در تکوین شخصیت انسان می دانند و دوم اینکه پژوهشگران، وجود تعارضات، اختلالات و نابسامانی های روانی در این سنین را عواملی اساسی در بروز مشکلات در سراسر زندگی فرد می گویند. بنابراین این دوران بهترین زمان برای مشخص کردن مسیر موفقیت افراد در بزرگسالی به شمار می رود (بداقی و همکاران، 1400). مطالعات همهگیرشناسی نشان میدهد که اختلالهای اضطرابی و رفتاری با شیوعی به مقدار 5 تا 17 درصد، یکی از متداول ترین اختلالهای روانپزشکی در دوره کودکی بوده و اغلب توسط کودکان سنین مدرسه تجربه میشود. افزون بر این، این اختلالها در طول زمان پایدار بوده و افراد را در معرض نارسا کنشوری در زمینههای دیگر قرار میدهند که از جمله آنها به عملکرد تحصیلی ضعیف، عزت نفس پایین، افسردگی و وابستگی به مواد میتوان اشاره کرد (گیانی و همکاران[1]، 2021). مدیریت هیجانی در برگیرنده افکارها و رفتارهایی است که به افراد کمک می کند و به آنها آگاهی می دهد که دارای چه نوع هیجان هایی هستند و چگونه باید آن هیجان ها را ابراز کنند (شوپس و همکاران[2]، 2020). بنابراین توانایی کنترل و مدیریت هیجان یکی از عوامل مثبتی است که توانایی تمرکز بر نیازهای دیگران و رفتارهای پیش اجتماعی را پیش بینی می کند (بداقی و همکاران، 1400). زیمن و همکاران[3] (2006) نیز به این نتایج دست پیدا کردند که یک رابطه دقیق و روشنی بین تجربه کردن حوادث منفی و راهبر دهای مدیریت هیجان وجود دارد و نتایج تحقیقات این افراد نشان داد که استفاده کردن از برخی راهبردهای مدیریت هیجان برتجربیات افراد ازحوادث منفی زندگیشان تاثیرگذار است. در ابتدای دوران رشد به علت درونی بودن هیجان های اولیه ای چون ترس و اضطراب، غم، شادی و خشم، کودکان این حالت های هیجانی را به طور خودکار تشخیص داده و زمانی که به آنها پاسخ می دهند به معنی درک آن هیجان می باشد. بنابراین درک هیجانات به عنوان رسانه کلیدی، برای انتقال اطلاعات و تسهیل و درک روابط بین فردی به کار می رود. غم و اندوه، احساس افسردگی و ناراحتی به دلیل یک رویداد منفی می باشد (هجرانی و همکارن، 2020). در خصوص میزان شیوع این اختلال که شایعترین اختلال اضطرابی در بین کودکان نیز میباشد آمارهای گوناگونی ارائه شده است و میزان شیوع آن را در کودکان 2 تا 4 ساله 17 درصد بیان کرده اند (اورگایلز و همکاران[4]، 2018). این اختلال در سنین 5 تا 11 سال شیوع 1 تا 5 درصدی دارد (نورسانا و ادی[5]، 2020). در مطالعاتی که اختلال های اضطرابی روی کودکان زیر 12 سال را بررسی کردند، دریافتند که شیوع هر یک از آنها به میزان قابل ملاحظه ای در مطالعات، متفاوت گزارش شده است. حداقل میزان 6/2 درصد و حداکثر آن2/41 درصد بوده و اختلال اضطراب جدایی شایعترین تشخیص اضطراب در این گروه سنی شناخته شده است (هاتلی[6]، 2022). وجود سه نشانه از ناراحتی های مفرط جدایی، مثل نگرانی شدید و مداوم از محروم شدن و آسیب دیدن، ترس و درماندگی از جدایی، شکایت های جسمانی، کابوس های مکرر، ترس از مدرسه و مشکلات مربوط به خواب که حداقل 4 هفته وجود داشته باشد برای تشخیص این اختلال الزامی است (پل و همکاران[7]، 2020). وجود اختلال اضطراب جدایی چالش ها و مشکلاتی هم برای کودک و هم برای مراقبان آنها ایجاد می کند. این چالش ها شامل نگرانی بیش ازحد، مشکلات خواب، پریشانی در زمینه های اجتماعی و تحصیلی و نشانگانی جسمانی متعددی را به همراه می آورد. این مشکلات در صورت عدم درمان، می تواند به مشکلات روانشناختی در بزرگسالی بیانجامد. همچنین این اختلال در سنین مدرسه به عملکرد تحصیلی ضعیف، جدایی اجتماعی و مشکلات در زمینه اجتماعی منجر می شود (گیانی و همکاران، 2021). روانشناسان برای پیشگیری از مشکلات هیجانی کودکان و بهبود تعاملات اجتماعی آنها شیوه های گوناگونی را در طول سالیان متعدد طراحی کرده اند. طبق نظر پیاژه، کودکان تا قبل از یازده سالگی توانایی شناختی لازم برای تفکر انتزاعی را ندارند و تجربیات خود را از طریق بازی نشان می دهند. بازی ابزار ارتباط کودک و بهترین وسیله برای بیان احساسات و عواطف و تجربیات کودک است و ازاین رو جزو جدایی ناپذیر مشاوره و درمان کودکان به شمار می رود (چینه کش و همکاران[8]، 2014). در واقع بازی به کودک کمک می کند تا دنیایی که در آن زندگی می کند را بشناسد، بفهمد و کنترل کند. کودک به هنگام بازی میزان توانایی های خود را با دیگران مقایسه کرده و بدین ترتیب مفهومی روشن تر و واقع گرایانه تر از خود بدست می آورد (جلالی و مولوی، 1399). از طریق بازی است که کودک ارزش های اجتماعی جامعه ای را که بدان تعلق دارد کشف می کند و در نهایت به سازگاری کودک با محیط اجتماعی اش کمک می کند (مصطفی زاده و همکاران، 1401). همچنین اساس نقاشی درمانی، واردکردن آزمودنی ها در فرآیند ساختاری هنر برای بیان غیرمستقیم احساسات و افکار خود است زیرا افراد با برون فکنی زندگی درونی شان به وسیله نقاشی می توانند بر هیجانات خود غلبه کرده و موجب پویایی شخصیت خود شوند. از این رو بازی درمانی گروهی یک فرایند روانشناختی و اجتماعی است که در آن کودکان از طریق ارتباط با یکدیگر در اتاق بازی چیزهایی را در مورد خودشان یاد می گیرند و برای درمانگر نیز فرصتی را ایجاد می کند تا به کودکان کمک کند که چگونه تعارضات را حل نمایند؛ و نقاشی گروهی می تواند سبب اجتناب از پوشش تفاوت فردی شده و راهی باشد که گروه بتواند با احساسات مشترک هم در سطح ناهشیار و هم هشیار درباره یک موضوع مشترک کار کند (محمدی کشکا و همکاران، 1402). بنابراین، با توجه به این که امروزه کودکان با چالشها و مشکلات فراوانی رو به رو هستند و این امر میتواند بر سطح اضطراب و هیجان آنان اثر گذار باشد، لازم است با مداخله و آموزش به موقع این کودکان در پیشگیری از اضطراب و بهبود مهارت های مدیریت هیجان اقدام کرد زیرا، پیشگیری از مشکلات رفتاری و هیجانی کودکان با مداخله به موقع مورد تاکید و تایید قرار گرفته است. در این راستا با توجه به مطالب بیان شده سوال اصلی این پژوهش این است که بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی بر مدیریت هیجان و اضطراب جدایی کودکان پیش دبستانی شهرستان کوهرنگ چه تاثیری دارد؟
3.1. اهمیت و ضرورت تحقیق
در خصوص ضرورت این پژوهش از لحاظ نظری باید گفت که آغاز کودکی را دورانی می دانند که کودکان شایستگی های هیجانی را فرا می گیرند. این شایستگی ها شامل توانایی کنترل هیجانات، ایجاد سیستم ارزشی، اعتماد به نفس و مهارت های هیجانی می شود (عدیلی، 1399). کودکی دوره رشدی مهمی است که مهارت های ضروری برای موفقیت تحصیلی و اجتماعی در آن کسب می شود. رشد شایستگی هیجانی مرحله ای برجسته در دوران کودکی است. پرورش شایستگی های هیجانی در کودکان، استرس های آینده و چالش هایی را کاهش می دهد که کودکان در سال های مدرسه با آن روبرو می شوند (کردبچه و همکاران، 1402). در خصوص اهمیت اضطراب جدایی نیز باید گفت که یافتههای پژوهشی نشان دادهاند که مشکلات اضطرابی و ترس از جمله علت عمده بسیاری از نگرانیها و مشکلات روانشناختی است که تا بزرگسالی افراد ادامه دارد (پل و همکاران، 2020). اختلال اضطرابی که به طور عمده در دوران کودکی رخ می دهد، اخلال اضطراب جدایی است. اضطراب جدایی مرضی از سنین پیش دبستانی بروز می کند و ممکن است سالیان دراز پابرجا بماند. چنین اضطرابی در هر موقعیتی که احتمال جدایی وجود دارد، شدیدا برانگیخته می شود و فرد را بر آن می دارد تا از موقعیت هایی که مستلزم جدایی هستند، اجتناب کند (مصطفی زاده و همکاران، 1401). اهمیت مطالعه اضطراب جدایی به عنوان اختلالات شایع روانپزشکی از آنجایی ارزشمند است که، مسیر تحول و رشد بهنجار کودک را دچار وقفه و مشکل می سازد. همچنین این اختلال جز مشکلات عاطفی هستند که رویارویی و حل آنها از دغدغه های مهم والدین، مربیان مدارس و مشاوران کودک است و چنانچه مداخله درمانی به هنگامی برای آنها در نظر گرفته نشود، کودکان دچار اضطراب فراگیر شده و از حضور در موقعیت های اجتماعی ترس و واهمه خواهند داشت (کاسکاک، 2012). در این میان بازی درمانی همراه با نقاشی تکنیکی محسوب می شود که در طول آن کودک فرصتی جهت آزمودن و تجربه کردن رشد تحت آرمانی ترین شرایط را به دست خواهد آورد (عدیلی، 1399). اغلب کودکان فاقد مهارت های کلامی لازم برای بیان اضطراب ها و ترس ها هستند و بازی درمانی جایگزین مناسبی برای درمان گفتگویی است. پژوهش های انجام شده نشان می دهد که فرآیند بازی همراه با نقاشی به کودکان این امکان را می دهد تا از آن به عنوان فعالیتی ارزشمند بهره برده و از این طریق فضایی ایمن و محافظتی را برای خود فراهم آورند و بر میزان خلاقیت خویش افزوده و خود را درمان نمایند (ابراهیمی و همکاران، 1398). بنابراین، اهمیت و ضرورت تحقیق حاضر بدین لحاظ است که با بازی درمانی همراه با نقاشی بتوان اقدام به افزایش این مهارت ها نمود. با نگاهی دقیق تر به تحقیقات پیشین این نکته به ذهن متبادر می شود که تا کنون هیچ مطالعه ای اثر بازی درمانی را بر بهبود اضطراب جدایی و مدریت هیجان کودکان بررسی نکرده است و تلاش چندانی نیز برای تحقق این امر صورت نگرفته است. تحقیق حاضر به نوعی نخستین پژوهشی است که به بررسی این موضوع می پردازد. بدیهی است با استفاده از نتایج، معلمان، مربیان و بازی درمانگران کودکان می توانند از یافته های این پژوهش برای بهبود مشکلات رفتاری و هیجانی این قشر از جامعه استفاده کنند. همچنین با انجام چنین پژوهش هایی افق های تازه ای پیش روی پژوهشگران گشوده خواهد شد و محققان طرح های تحقیقاتی جدیدی مرتبط با موضوع پژوهش حاضر توسعه خواهند داد.
4.1. تعاریف مفهومی و عملیاتی
1.4.1. تعاریف مفهومی
مدیریت هیجان: مدیریت هیجانی در برگیرنده افکارها و رفتارهایی است که به افراد کمک می کند و به آنها آگاهی می دهد که دارای چه نوع هیجان هایی هستند و چگونه باید آن هیجان ها را ابراز کنند (شوپس و همکاران، 2020). مدیریت یا کنترل هیجان فرآیندی است که افراد را قادر می سازد تا احساسات و هیجانات خود را به طور موثر و سازنده مدیریت کنند. این فرآیند شامل شناسایی، تشخیص و کنترل احساسات و هیجانات نامطلوب و نامناسب است و به افراد کمک می کند که در موقعیت های دشوار و استرس زا، عملکرد خود را حفظ کرده و به بهبود روابط شخصی و تعاملات با دیگران کمک می کند (کردبچه و همکاران، 1402).
اضطراب جدایی: اضطراب جدایی، اضطراب شدیدی است که هنگام جدایی از والدین، خانه یا سایر محیط های آشنا ظاهر می شود. کودکان و نوجوانان مبتلا از این می ترسند که یکی از افراد نزدیکشان در نبود آنها دچار صدمه شده و یا در زمان دوری از مراقبین مهمشان اتفاق ناگواری برای آنها روی دهد (سادوک و سادوک، 2015).
بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی: بازی درمانی گروهی یک فرایند روانشناختی و اجتماعی است که در آن کودکان از طریق ارتباط با یکدیگر در اتاق بازی چیزهایی را در مورد خودشان یاد می گیرند و برای درمانگر نیز فرصتی را ایجاد می کند تا به کودکان کمک کند که چگونه تعارضات را حل نمایند؛ و نقاشی گروهی می تواند سبب اجتناب از پوشش تفاوت فردی شده و راهی باشد که گروه بتواند با احساسات مشترک هم در سطح ناهشیار و هم هشیار درباره یک موضوع مشترک کار کند (محمدی کشکا و همکاران، 1402).
کودکان پیش دبستانی: کودکانی هستند که در مرحله ای از رشد و توسعه قرار دارند و قبل از ورود به مدرسه ابتدایی هستند. این دوره زمانی کودکان را با مفاهیم اولیه آموزشی و اجتماعی آشنا می کند و مهارت های پایه مانند تعامل با دیگران، خلاقیت، توجه به نقاط ضعف و قوت، حل مساله را تقویت می کند (عدیلی، 1399).
2.4.1. تعاریف عملیاتی
مدیریت هیجان: منظور نمره ای است که آزمودنی از پرسشنامه مدیریت هیجان زیمن و همکاران (2001) به دست می آورد.
اضطراب جدایی: منظور نمره ای است که آزمودنی از پرسشنامه اضطراب جدایی هان و همکاران (2003) به دست می آورد.
بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی: منظور جلسات بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی برگرفته از محمدی کشکا و همکاران (1402) شامل 10 جلسه 45 دقیقه ای می باشد که برای گروه آزمایش برگزار شد.
کودکان پیش دبستانی: منظور کودکان 4 تا 6 ساله پیش دبستانی شهرستان کوهرنگ می باشد.
[1] Giani et al.
[2] Schoeps et al.
[3] Zeman et al.
[4] Orgilés et al.
[5] Nursanaa & Ady
[6] Hateli
[7] Paul et al.
[8] Chinekesh et al.
روش ها
5.1. روش پژوهش
تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و روش تحقیق در این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل است. دیاگرام این طرح مانند شکل زیر است.
پس آزمون
انجام آزمایش
پیش آزمون
T2
X
T1
گروه آزمایش Re
T2
T1
گروه کنترل Rc
جامعه آماری تحقیق شامل کلیه کودکان پیش دبستانی شهرستان کوهرنگ در سال تحصیلی 1403-1402 به تعداد 650 نفر (340 دختر، 310 پسر) بود. گروه نمونه این پژوهش متشکل از 30 نفر بود که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و کسب نمره کمتر در پرسشنامه مدیریت هیجان و نمره بالاتر در پرسشنامه اضطراب جدایی انتخاب شدند و از میان آن ها 15 نفر به صورت تصادفی به گروه آزمایش و بقیه به گروه کنترل تقسیم شدند. در این تحقیق از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شده است. قلمرو موضوعی تحقیق شامل بررسی تاثیر بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی بر مدیریت هیجان و اضطراب جدایی کودکان پیش دبستانی است. این مطالعه در سال تحصیلی 1403-1402 در مراکز پیش دبستانی شهرستان کوهرنگ انجام شد. برای اجرای این تحقیق، داده هایی جمع آوری شد که با استفاده از آن ها فرضیه ها مورد آزمایش قرار گرفتند. در این پژوهش از دو روش میدانی (پرسشنامه ای) و کتابخانه ای جهت گردآوری اطلاعات استفاده شده است. برای گردآوری ادبیات موضوعی و مبانی نظری فرضیه ها از مطالعات کتابخانه ای یعنی استفاده از کتاب ها، مقالات، پایان نامه های تحصیلی و برای داده های مربوط به نمونه آماری از نرم افزار SPSS استفاده شد. ابزار گردآوری اطلاعات تکنیک پرسشنامه است. پرسشنامه های استفاده شده استاندارد بوده و پایایی و روایی آن ها در مطالعات مختلف تایید شده است. همچنین به دلیل نداشتن سواد در کودکان پیش دبستانی، پرسشنامه ها توسط والدین آنها تکمیل گردید:
1.5.1. پرسشنامه مدیریت هیجانی کودک
این پرسشنامه در سال (2001) توسط زیمن[1]و همکاران طراحی و ساخته شده و دارای 3 مقیاس رتبه بندی لیکرت (1-به ندرت، 2-گاهی اوقات، 3-اغلب اوقات) است. این پرسشنامه دارای 38 سوال است و روشی را که کودکان احساس خشم (11 آیتم) و نگرانی (10 آیتم) و اندوه (12 آیتم) را مدیریت می کنند، ارزیابی می کند. هر مقیاس از سه خرده مقیاس تشکیل شده است: الف) بازداری، جلوگیری از ابراز هیجان (مثلا از درون ناراحتم اما آن را نشان نمی دهم) ب) ابراز هیجان نامناسب فرهنگی (مثلا وقتی عصبانیم کلمات ناجور می گویم) ج) کنار آمدن هیجانی کودک، روش های سازگاری مدیریت هیجان (مثلا سعی می کنم نسبت به آنچه که ناراحتم می کند، آرام برخورد کنم). بررسی ویژگی های روان سنجی پرسشنامه مذکور، آلفای کرونباخ را بین 0. 62 تا 0. 77 نشان می دهد. پایایی بازآزمایی برای 6 مقیاس 0. 61 تا 0. 8 است. همچنین روایی اولیه با توجه به دیگر پژوهش ها (ریدل[2] و همکاران، 2003) نشان می دهد که نمره کل نگرانی با گزارش های والدین و کودک از نشانه شناسی درونی و بیرونی به طور مثبت ارتباط دارد. اگرچه این مقیاس برای کودکان 9-12 ساله هنجاریابی شده است اما برای کودکان حدود 6 سال هم مورد استفاده قرار می گیرد (زارع نژاد[3]و همکاران، 2018).
2.5.1. مقیاس سنجش اضطراب جدایی – نسخه والدین
هان، هاجینلیان، ایسن، وندر و پینکاس (2003) ابزاری با عنوان مقیاس سنجش اضطراب جدایی (نسخه والد و کودک) تهیه کردند. این مقیاس دارای دو فرم والد و کودک است که 20 ماده و چهار زیر مقیاس دارد. (هان و دیگران2003). این چهار زیرمقیاس شامل ترس از تنها ماندن، ترس از رها شدن، ترس از بیماری جسمی، نگرانی درباره رویدادهای خطرناک می باشد. نمره گذاری ماده ها توسط والدین بر مقیاس چهار درجه ای لیکرت است. دامنه نمره ها از 1 (هرگز) تا 4 (همیشه) متغییر است. مطالعات ایسن و اسکفر (2005)، هان و همکاران (2003) ضریب همسانی درونی آزمون را 91% گزارش کردند و درباره ضریب بازآزمایی 83% را بیان کردند، روایی مناسبی برای این مقیاس گزارش دادند و مقیاس سنجش اضطراب جدایی را یک ابزار با فایده جهت شناساندن علائم اضطراب جدایی می دانند. مفرد و دیگران (2010) در کشورمان از این ابزار در یک پژوهش استفاده کردند و ضرایب آلفای کرونباخ برای نمره کل 94% گزارش دادند و برای زیر مقیاس ها بدین صورت نشان دادند (ترس از تنها بودن 93%، ترس از رها شدن 90%، ترس از بیماری جسمی 82%، نگرانی درباره رویدادهای خطرناک 83%). مقیاس مذکور به وسیله پژوهشگران به زبان فارسی ترجمه شد و بعد از آن بازترجمه شد. در پژوهش مشهدی، سلطانی، میردورقی و بهرامی (1391) نیز ضریب الفای 79/0 برای کل مقیاس و ضرایب بین 43/0 تا 78/0 برای خرده مقیاس ها گزارش شده است.
3.5.1. مداخله بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی
مداخلات بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی برگرفته از محمدی کشکا و همکاران (1402) شامل 10 جلسه 45 دقیقه ای می باشد که به صورت هفتگی برگزار خواهد شد. موضوع جلسات به ترتیب به شرح ذیل می باشد:
جدول (‑1): جلسات بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی
6.1. روایی و پایایی ابزار پژوهش
روایی: روایی پرسشنامه یا آزمون به طور کلی بستگی به این دارد که آزمون تا چه میزان هدف مورد سنجش را اندازه می گیرد. به عبارت دیگر روایی اصطلاحی است که به هدفی که آزمون برای تحقق بخشیدن به آن تهیه شده است اشاره دارد و به منظور برآورد اعتبار، از روش برآورد روایی محتوا استفاده می گردد. اعتبار محتوایی یک آزمون مربوط به این است که تا چه اندازه معرف محتوای حیطه مورد اندازه گیری است. اعتبار محتوا با این امر سروکار دارد که تا چه اندازه محتوای سوال های پرسشنامه به متغیرهای مورد اندازه گیری مرتبط هستند. تشخیص این امر از طریق متخصصان موضوعی انجام می شود. از آنجایی که روش آماری برای تعیین ضریب محتوایی وجود ندارد، در پژوهش حاضر از نظر اساتید و متخصصان موضوع مورد مطالعه استفاده شده است.
پایایی: به منظور برآورد همسانی درونی بین سوال ها و مولفه ها از روش محاسبه آلفای کرونباخ استفاده شد که نتایج آن به صورت زیر می باشد.
جدول (‑2): نتایج به دست آمده از پایایی
متغیرها
آلفای کرونباخ
مدیریت هیجان
891/0
اضطراب اجتماعی
832/0
7.1. روش های تجزیه و تحلیل داده ها
روش های آماری به دو صورت توصیفی و استنباطی استفاده می شود. در بخش آمار توصیفی از فراوانی، نسبت فراوانی، نمودار، میانگین و انحراف معیار استفاده شده است. در تجزیه وتحلیل آمار استنباطی، همواره در نظر گرفته می شود که چگونه نتایج مطالعه یک گروه کوچک به نام نمونه به گروه بزرگ تری به نام جامعه تعمیم می یابد. در بخش آمار استنباطی؛ ضمن رعایت برخی مفروضه ها، از تجزیه و تحلیل کوواریانس چند متغیره (مانوا) و نرم افزار SPSS 23 بر اساس حجم نمونه استفاده شد.
[1] Zeman
[2] Rydell
[3] Zarenezhad
نتایج
8.1. یافته ها
1.8.1. فرضیه اصلی پژوهش عبارت از این بود که: بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی بر مدیریت هیجان و اضطراب جدایی کودکان پیش دبستانی شهرستان کوهرنگ تاثیر دارد.
نتایج نشان داد که تاثیر نمرات پیشآزمون بر نمرات پسآزمون معنیدار است و مقدار F در گروه، در سطح خطای کمتر از 05/0 معنادار گزارش شد. یعنی پس از خارج کردن تاثیر پیش آزمون، اختلاف معناداری بین میانگین نمرات دو گروه در پس آزمون وجود دارد. بنابراین فرضیه پژوهش تایید میشود. به این معنا که بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی بر مدیریت هیجان و اضطراب جدایی کودکان پیش دبستانی شهرستان کوهرنگ تاثیر معنادار دارد.
2.8.1. فرضیه اول پژوهش عبارت از این بود که: بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی بر مدیریت هیجان (خشم) کودکان پیش دبستانی شهرستان کوهرنگ تاثیر دارد.
نتایج نشان داد که تاثیر نمرات پیشآزمون بر نمرات پسآزمون معنیدار است و مقدار F در گروه، در سطح خطای کمتر از 05/0 معنادار گزارش شد. یعنی پس از خارج کردن تاثیر پیش آزمون، اختلاف معناداری بین میانگین نمرات دو گروه در پس آزمون وجود دارد. بنابراین فرضیه پژوهش تایید میشود. به این معنا که بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی بر مدیریت هیجان (خشم) کودکان پیش دبستانی شهرستان کوهرنگ تاثیر معنادار دارد.
3.8.1. فرضیه دوم پژوهش عبارت از این بود که: بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی بر مدیریت هیجان (اندوه) کودکان پیش دبستانی شهرستان کوهرنگ تاثیر دارد.
نتایج نشان داد که تاثیر نمرات پیشآزمون بر نمرات پسآزمون معنیدار است و مقدار F در گروه، در سطح خطای کمتر از 05/0 معنادار گزارش شد. یعنی پس از خارج کردن تاثیر پیش آزمون، اختلاف معناداری بین میانگین نمرات دو گروه در پس آزمون وجود دارد. بنابراین فرضیه پژوهش تایید میشود. به این معنا که بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی بر مدیریت هیجان (اندوه) کودکان پیش دبستانی شهرستان کوهرنگ تاثیر معنادار دارد.
4.8.1. فرضیه سوم پژوهش عبارت از این بود که: بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی بر مدیریت هیجان (نگرانی) کودکان پیش دبستانی شهرستان کوهرنگ تاثیر دارد.
نتایج نشان داد که تاثیر نمرات پیشآزمون بر نمرات پسآزمون معنیدار است و مقدار F در گروه، در سطح خطای کمتر از 05/0 معنادار گزارش شد. یعنی پس از خارج کردن تاثیر پیش آزمون، اختلاف معناداری بین میانگین نمرات دو گروه در پس آزمون وجود دارد. بنابراین فرضیه پژوهش تایید میشود. به این معنا که بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی بر مدیریت هیجان (نگرانی) کودکان پیش دبستانی شهرستان کوهرنگ تاثیر معنادار دارد.
5.8.1. فرضیه چهارم پژوهش عبارت از این بود که: بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی بر اضطراب جدایی کودکان پیش دبستانی شهرستان کوهرنگ تاثیر دارد.
نتایج نشان داد که تاثیر نمرات پیشآزمون بر نمرات پسآزمون معنیدار است و مقدار F در گروه، در سطح خطای کمتر از 05/0 معنادار گزارش شد. یعنی پس از خارج کردن تاثیر پیش آزمون، اختلاف معناداری بین میانگین نمرات دو گروه در پس آزمون وجود دارد. بنابراین فرضیه پژوهش تایید میشود. به این معنا که بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی بر اضطراب جدایی کودکان پیش دبستانی شهرستان کوهرنگ تاثیر معنادار دارد.
بحث ها
9.1. محدودیت های پژوهش
این پژوهش با محدودیت هایی مواجه بوده است که تعمیم یافته ها را با احتیاط همراه می کند. از جمله این محدودیت ها، می توان به دوره زمانی خاص اجرای پژوهش اشاره کرد که ممکن است نتایج در شرایط و زمان های دیگر متفاوت باشد. همچنین، این پژوهش بر روی کودکان پیش دبستانی شهرستان کوهرنگ انجام شده است و باید در تعمیم نتایج به سایر مقاطع تحصیلی، دانش آموزان با اختلالات دیگر و مناطق مختلف دقت کرد. علاوه بر این، عوامل مداخله گری مانند مشکلات خانوادگی و محیطی می توانند بر نتایج تاثیر بگذارند، هرچند تلاش شد تا این عوامل کنترل شوند.
10.1. پیشنهادها
این پژوهش نشان می دهد که بازی درمانی گروهی مبتنی بر نقاشی می تواند به عنوان مداخله ای موثر برای مدیریت هیجانات و کاهش اضطراب جدایی در کودکان مورد استفاده قرار گیرد. پیشنهاد می شود از این روش برای ایجاد فضای امن جهت بیان هیجانات و کاهش اضطراب کودکان بهره برداری شود. همچنین، روانشناسان و مشاوران می توانند با هدایت فعالیت های هنری و خلاقانه به کودکان در مدیریت هیجانات کمک کنند و پس از جلسات گروهی، بازخوردهای مناسب به والدین ارائه دهند. برای پژوهش های آتی، توصیه می شود این روش در مقاطع تحصیلی و شهرهای دیگر بررسی شده و تلفیق آن با سایر روش های مداخله ای همچون نمایش درمانی و تاثیر آن بر متغیرهایی نظیر پرخاشگری و افسردگی نیز مورد مطالعه قرار گیرد.
مراجع و منابع این Preprint: