پایش ساختار و تنوع اجتماعات ماکروبنتیک به عنوان شاخص های آلایندگی در خورهای موسی و غنام

چکیده درشت بی مهرگان کفزی بخش بسیار مهمی از فون بستر دریاها را تشکیل می دهند که غالبا شامل پر تاران، سخت پوستان و نرم تنان می باشند. برخی از گونه ها به دلیل سازگاری با شرایط زیست محیطی با وجود آلاینده ها و اکثرا به دلیل ساکن و غیرمهاجر بودند، به عنوان شاخص های زیستی اکوسیستم های آبی به شمار می روند. بنابراین با مطالعه تغییرات ساختار جمعیتی و تنوع آنها می توان به پایش اثرات آلودگی اکوسیستم های آبی و به ویژه خورها پرداخت. در پژوهش حاضر با تطبیق نتایج حاصل از شاخص های زیستی با آزمایش های فیزیکوشیمیایی به ارزیابی میزان آلودگی در خور غنام و بخشی از خور موسی (در مجاورت خروجی پساب پتروشیمی بندر امام) پرداخته شد. به منظور انجام پژوهش، ۸ ایستگاه انتخاب و در دو فصل گرم (شهریور ماه) و سرد (بهمن ماه) نمونه برداری انجام شد. همچنین برخی شاخص های تعیین کیفیت آب از قبیل شوری، دما، اسیدیته و آنالیز دانه بندی رسوبات مورد سنجش قرار گرفتند. تراکم درشت بی مهرگان کفزی در زمستان بیشتر از تابستان ثبت شد. جهت ارزیابی تنوع زیستی ماکروبنتوزهای منطقه مورد مطالعه از شاخص شانون، سیمپسون و مارگالف استفاده گردید. به منظور پی بردن به وضعیت اکولوژیکی منطقه از نظر میزان آلودگی از الگوی معرفی شده توسط Welch (۱۹۹۲) استفاده گردید. براساس نتایج به دست آمده از این بررسی در مجموع ۱۴ گونه مربوط به ۶ رده از بی مهرگان کفزی آب های شور و لب شور در منطقه شناسایی گردید. بیشترین درصد فراوانی بی مهرگان به ترتیب مربوط به پرتاران (Polycheata)، دو کفه ای ها (Bivalvia)، شکم پایان (Gastropoda)، ده پایان سخت پوست (Decapoda)، جورپایان (Isopoda) و پاروپایان (Copepoda) بود. از میان پرتاران، Lycastopsis sp. گونه غالب در اکثر ایستگاه های مطالعاتی منطقه بود، بنابراین از این گونه به عنوان شاخص زیستی جهت تعیین کیفیت آب استفاده گردید. همچنین براساس الگوی معرفی ایستگاه های مجاور خروجی پساب پتروشیمی تنوع کمتر، رسوبات آنها ریزبافت تر و درصد مواد آلی بیشتر و برعکس ایستگاه هایی که دور از فعالیت های صنعت پتروشیمی (ایستگاه های واقع در خور غنام) قرار داشتند از تنوع گونه ای بیشتر برخوردار بوده و رسوبات آنها درشت بافت تر بودند.