بررسی نقش میانجی سازگاری مسیر شغلی بین شخصیت فعال و قصد کارآفرینی دانشجویان کشاورزی

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: در عصر کنونی که شغل ها و کسب و کارها با نااطمینانی و تغییرات سریع همراه هستند، منابع فردی نظیر سازگاری مسیر شغلی و شخصیت فعال اهمیت روزافزونی در توسعه شغلی دانشجویان پس از دانش آموختگی خواهند داشت. در این زمینه ادبیات تحقیق نشان می دهد که سازگاری مسیر شغلی و شخصیت فعال در شکل گیری قصد کارآفرینی دانشجویان که خود پیش ‎زمینه مهمی برای آغاز یک کسب و کار به‎ شمار می رود نقش غیرقابل انکاری دارند؛ به‎ گونه ای که براساس شواهد نظری، شکل گیری قصد کارفرینی در دانشجویان با اتکا به منابع سازگاری آنان شکل می گیرد؛ اما شکل گیری سازگاری مسیر شغلی نیز با استناد به تئوری ساخت مسیر شغلی توسط شخصیت فعال که به توانایی تشخیص فرصت ها و شناسایی راه حل های مناسب در موقعیت هایی که محیط نامطمئن است اشاره دارد هدایت می گردد. در این راستا، شواهد نشان می دهد که نقش شخصیت فعال با قصد کارآفرینی با واسطه سازگاری مسیر شغلی به‎ صورت تجربی مورد کنکاش قرار نگرفته است. از این ‎رو، هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی اثر میانجی‎ گری سازگاری مسیر شغلی بین شخصیت فعال و قصد کارآفرینی دانشجویان کشاورزی بود. دستیابی به اهداف پژوهش، افزون بر آنکه بر غنای ادبیات قصد کارآفرینی می‎ افزاید، قادر است بخشی از اهمیت توسعه سازگاری مسیر شغلی را نیز در دانشجویان کشاورزی توضیح دهد. مواد و روش ها: این پژوهش با رویکرد کمی صورت گرفته است و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات پیمایشی، از نظر زمان از نوع مقطعی و از لحاظ پردازش داده ها از نوع علی ارتباطی به‎ شمار می رود. جامعه آماری این پژوهش، همه ی دانشجویان سال چهارم مقطع کارشناسی رشته های کشاورزی در دانشگاه های دولتی بودند. نمونه آماری پژوهش با استفاده از روش معکوس ریشه مربع، شامل ۳۸۴ نفر و با روش نمونه گیری چند مرحله ای (انتخاب تصادفی ۲ دانشگاه از هریک از مناطق پنج‎ گانه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (در کل ده دانشگاه) و سپس گردآوری داد هها از دانشجویان دانشگاه های منتخب در مرحله اول) انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه قصد کارآفرینی (۶ گویه)، شخصیت فعال (۳ گویه) و سازگاری مسیر شغلی (۱۲ گویه) را شامل می گردید که در طیف لیکرت پنج سطحی در سامانه بومی پرس لاین طراحی و به ‎صورت برخط در نمونه آماری پژوهش توزیع شد. روایی ابزار پژوهش، توسط پانلی از متخصصان آموزش کشاورزی مورد بررسی و تایید قرار گرفت. پایایی ابزار پژوهش نیز با انجام یک مطالعه پیش آهنگ و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت (۷/۰<α). روایی مدل اندازه ‎گیری با محاسبه بار عاملی و انجام آزمون های روایی همگرا و روایی تشخیصی و پایایی آن نیز از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی بررسی و تایید شد (۰/۷<α و CR؛ ۰/۵HTMT). داده های پژوهش با بهره گیری از مدل معادلات ساختاری و با رویکرد حداقل مربعات جزئی تحلیل گردید. در فرآیند تحلیل داده ها نیز از نرم افزار Smart Pls۴ استفاده شد. یافته ها: نتایج پژوهش، نقش میانجی ‎گری متغیر سازگاری مسیر شغلی در رابطه شخصیت فعال و قصد کارآفرینی دانشجویان کشاورزی را به‎ صورت تجربی تایید نمود (۰/۰۰۱ =p، ۵/۱۷۴ =t، ۰/۲۷۱ =β). با عنایت به اینکه نتایج پژوهش بیانگر تاثیرگذاری مستقیم شخصیت فعال بر قصد کارآفرینی دانشجویان مورد مطالعه نیز است (۰/۰۰۱= p، ۴/۰۷۷ = t، ۰/۲۹۱ =β) و از سویی دیگر، اثرگذاری یکسانی (مثبت) در هر دو مسیر یعنی رابطه مستقیم شخصیت فعال و قصد کارآفرینی و رابطه شخصیت فعال و قصد کارآفرینی با واسطه سازگاری مسیر شغلی نیز مشاهده می گردد. بر این اساس، متغیر سازگاری مسیر شغلی نقش میانجی مکمل را در رابطه شخصیت فعال و قصد کارآفرینی دانشجویان کشاورزی دارد. این پژوهش نشان داد که شخصیت فعال و سازگاری مسیر شغلی دو پیشایند تعیین کننده و مهم قصد کارآفرینی دانشجویان کشاورزی هستند به‎ گونه ای که، دانشجویان رشته های کشاورزی با شخصیت فعال تر می توانند قصد کارآفرینی خود را با افزایش سازگاری مسیر شغلی بهبود بخشند. همچنین، یافته های تحقیق بیانگر آن است که شدت اثر مسیرهای مستقیم و با واسطه تقریبا یکسان است و در مجموع ۴۳/۵ درصد از واریانس قصد کارآفرینی دانشجویان کشاورزی تبیین می گردد؛ لذا، برای شکل‎ گیری قصد کارآفرینی در دانشجویان کشاورزی، بهبود سازگاری مسیر شغلی دانشجویان را نمی توان نادیده گرفت. نتیجه گیری: نتایج حاصل، بیانگر آن است که سازگاری دانشجویان کشاورزی در مسیر شغلی به‎ عنوان منبعی روانشناختی، نقش قابل اتکایی در شکل گیری قصد کارآفرینی آنان دارد و از سویی دیگر سازگاری مسیر شغلی از طریق شخصیت فعال هدایت می گردد. بر این اساس، یافته های تحقیق حاضر، تایید نمود که شکل گیری قصد کارآفرینی در دانشجویان کشاورزی وابسته به منابع فردی سازگاری مسیر شغلی و شخصیت فعال است. با استناد به نتایج حاصل، مراکز آموزش عالی کشاورزی که در پی ایجاد قصد کارآفرینی در دانشجویان خود هستند بایستی بر ارتقا سازگاری مسیر شغلی آنان از طرق مختلف نظیر برگزاری کارگاه های آموزشی و دعوت از کارآفرینان و همچنین ارتقا شخصیت فعال آنان از طرقی مانند برگزاری برنامه های توانمندسازی توجه داشته باشند. به‎ طور خلاصه، یافته های این پژوهش می تواند به توسعه برنامه هایی که هدف آن ها ایجاد قصد کارآفرینی در دانشجویان کشاورزی است کمک نماید. در این راستا، برای شکل ‎گیری قصد کارآفرینی در دانشجویان کشاورزی به مراکز آموزش عالی کشاورزی پیشنهاد می گردد که با دعوت از کارآفرینان عرصه کشاورزی و برگزاری کارگاه های آموزشی مختلف نظیر کارگاه توسعه مهارت های نرم، سازگاری مسیر شغلی دانشجویان کشاورزی را ارتقا دهند و در این راستا، با فعال تر کردن شخصیت آن‎ها از طریق برنامه های توانمندسازی نظیر توانمندسازی روانشناختی، توسعه سازگاری مسیر شغلی آن‎ها را تسهیل نمایند.

Keywords:

Agricultural Students , Career Adaptability , Entrepreneurship , Entrepreneurial Intention , Proactive Personality , Structural Equation Modeling , انطباق پذیری مسیر شغلی , دانشجویان کشاورزی , شخصیت فعال , قصد کارآفرینی , کارآفرینی , مدل سازی معادلات ساختاری