ارجاع شخص در فرهنگ عامیانه سیستانی ایرانی (داستان ها و افسانه ها)

این مقاله که بر پایه پرگمتیکیا همان زبان کاربردی است، موضوع ارجاع به شخص و ابزار ارجاع را در فرهنگ عامیانه گونه زبانی سیستانی ایرانی بر اساس رویکرد دسترسی بررسی می کند. در کنار معرفی این گونه زبانی، شرایط اعمال ارجاع و به کارگیری انواع متفاوت ابزار ارجاع، مانند اسم ها، ضمایر و پیش ارجاعی صفر (ضمیر تهی) در داستان ها و افسانه ها ی این گویش مطالعه شده است تا سرپیچی احتمالی ارجاع از قوانین عمومی آن را نشان دهد. سیستانی، گویشی از زبان فارسی است که ضمیرانداز است. داده های این مقاله از طریق مصاحبه و روایت داستان های عامیانه جمع آوری شده است. نتایج نشان می دهد که علاوه بر استفاده اسم های خاص برای تاکید، استفاده ابزار پیش ارجاعی صفر، بالاترین رخداد را داشته که با توجه به تئوری حاکمیت و مرجع گزینی چامسکی، دلیل نقض این قانون آن است که شرایط گسستگی، مانند پایان جمله واره ها که ضرورت وقوع اسم ها و ضمایر را در آغاز جمله بعدی می طلبد، نادیده گرفته می شود. تحلیل آماری نیز تفاوتی معنادار را در بسامد انواع ابزار ارجاع نشان می دهد. در فرایند بازیابی مرجع، هنگامی که پیش ارجاعی صفر استفاده می شود، هیچ گونه نشانه دیگری برای تعیین هویت مرجع به کار نمی رود، حتی اگر فاصله بین عنصر های ارجاعی، یعنی مرجع و ضمیر متقابل، زیاد باشد و کار پیگیری داستان را مشکل سازد. فاصله زیاد بین مرجع و ضمیر تهی در این داده ها خلاف نظر گیوون در رابطه مستقیم بین فاصلهه اندک و وقوع پیش ارجاعی صفرو اصل استفاده از عبارت اسمی است. هنگام روایت داستان، اگرچه در بعضی مواقع شناسه های شخص در فعل های مربوط دسترسی به این گونه مرجع ها را میسر می سازد، توجه و تمرکز شنونده ها برای بازیابی و شناسایی مراجع، بسیار ضرور و کارآمد به نظر می آید که این خود می تواند حاکی از وجود علاقه و فر هنگ داستان سرایی و فراگیری آن ها در جامعه سیستانی از دیرباز بوده باشد که توانسته داستان ها و افسانه ها را سینه به سینه به نسل های بعدی انتقال دهد.

Keywords:

سیستانی ایرانی , زبان کاربردی , فرهنگ عامیانه , ارجاع شخص , رویکرد دسترسی , شرایط گسستگی , پیش ارجاعی صفر