بررسی رفتار مشارکتی بازدیدکنندگان جنگل های شهری؛ کاربرد تئوری رفتار برنامه ریزی شده در جنگل های شهری خرم آباد

مقدمه: رفتار انسان ها یکی از دلایل تخریب اکوسیستم های جنگلی از جمله جنگل های شهری است. رفتار محیط زیست گرایانه انسان مانع این تخریب خواهد شد. بررسی رفتار بازدیدکنندگان جنگل های شهری برای تدوین برنامه های مشارکتی، گامی مهم در مدیریت حفاظتی این منابع است. پژوهش حاضر قصد دارد با بررسی عوامل تعیین کننده رفتار محیط زیستی بازدیدکنندگان جنگل های شهری خرم آباد، سهمی در تبیین و پیش بینی رفتار مشارکتی آنان در حفاظت از این جنگل ها داشته باشد.مواد و روش ها: این پژوهش در جنگل های شهری خرم آباد در استان لرستان انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش بازدیدکنندگان جنگل های شهری بودند که براساس جدول کرجسی- مورگان، ۴۰۱ نفر از بازدیدکنندگان به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. انتخاب نمونه براساس روش طبقه بندی با انتساب متناسب صورت گرفت. برای جمع آوری داده های پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. روایی پرسشنامه با بهره گیری از نظر اعضای هیات علمی دانشگاه و کارشناسان و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ تایید شد. با توجه به اهداف تحقیق، از تئوری رفتار برنامه ریزی شده و مدل توسعه یافته آن استفاده شد و برای تجزیه وتحلیل آماری داده ها از نرم افزار SPSS و به منظور بررسی روابط بین متغیرهای مستقل و وابسته در قالب مدل سازی ساختاری (آمار استنباطی) از نرم افزار Smart PLS استفاده شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که فرضیه های تحقیق در مدل رفتار برنامه ریزی شده تایید شدند. همچنین در مدل توسعه یافته رفتار برنامه ریزی شده، همه فرضیه ها غیر از تاثیر نگرانی زیست محیطی بر قصد رفتاری افراد تایید شدند. براساس نتایج، متغیرهای تحقیق در مدل اولیه آیزن، به ترتیب ۴/۴۹ و ۱/۷۳ درصد از قصد و رفتار محیط زیست گرایانه بازدیدکنندگان را تبیین کردند. متغیرهای تحقیق در مدل توسعه یافته نیز به ترتیب ۴/۴۹ و ۴/۷۴ درصد از قصد و رفتار زیست محیط گرایانه بازدیدکنندگان را تبیین کردند. به عبارتی در مدل توسعه یافته رفتار برنامه ریزی شده با گنجاندن نگرانی محیط زیستی، ۳/۱ درصد قدرت تبیین متغیر رفتار محیط زیستی بازدیدکنندگان افزایش یافت. مقایسه مقادیر به دست آمده شاخص های برازش در مدل های رفتار برنامه ریزی شده اولیه و مدل توسعه یافته آن با مقادیر مطلوب نشان داد که همه مقادیر در حد استاندارد بوده و براساس آن، شاخص های ارائه شده از برازش مناسبی برخوردار بودند.نتیجه گیری: با توجه به نتایج تحقیق مبنی بر اثرهای مثبت و معنی دار سه متغیر اصلی نظریه رفتار برنامه ریزی شده شامل نگرش، کنترل رفتاری درک شده و هنجارهای ذهنی بر قصد و رفتار محیط زیست گرایانه بازدیدکنندگان و در نهایت مشارکت آنها در حفاظت از جنگل های شهری، می توان با شناخت مولفه های تاثیرگذار بر رفتار محیط زیست گرایانه بازدیدکنندگان و تشریح ضرورت حفظ این جنگل ها و تغییر نگرش بازدیدکنندگان به رفتارهای مطلوب محیط زیست گرایانه، سبب تسهیل اقدامات مشارکتی برای حفاظت از این جنگل ها شد.

Keywords:

تئوری رفتار برنامه ریزی شده , جنگلداری شهری , خدمات محیط زیستی , مدیریت مشارکتی