نقد و بررسی کارکردی جوایز ادبی در ایران با رویکرد مدل زمینه ای (مطالعه موردی: جوایز ادبی شعر و داستان از ۱۳۷۵ تاکنون)

نهادینه شدن فرهنگ مطالعه، ارتقای خلاقیت ادبی و ایجاد انگیزش مثبت در قالب جوایز، علاوه بر محقق شدن زمینه های جامعه پذیری، معرفت افزایی، تشکیل شخصیت فردی و اجتماعی؛ نقش مهمی در توسعه دستاوردهای مادی و معنوی تمدن ها دارد. در پژوهش حاضر با روش کیفی و بهره گیری از رویکرد پژوهشی داده بنیاد (گرندد تئوری) به این سوالات اصلی پاسخ داده شد که مهم ترین کارکردهای جوایز ادبی در سطح جامعه کدام اند؟ آسیب های برگزاری جوایز و راهکارهای تحقق مطلوب آن چیست؟ برای پاسخ به سوالات مذکور، علاوه بر استفاده از منابع اسنادی، با بیش از ۳۰ نفر از صاحب نظران درون و برون دانشگاهی، افرادی که در حوزه اجرایی جوایز ادبی نقش داشتند یا منتخبان جوایز ادبی در دوره های قبلی بودند، مصاحبه عمیق صورت گرفت. پس از گردآوری داده ها، تجزیه وتحلیل در قالب کدگذاری باز و محوری انجام و در نفر دهم، اشباع نظری حاصل شد. نتایج مشخص کرد که کم وکیف سیاست گذاری، برنامه ریزی، مستقل بودن، استمرار در برگزاری جوایز و جشنواره های ادبی، نقش مهمی در نهادینه سازی و کارآمدی این جوایز دارد. ارتقای سطوح کمی و کیفی آثار خلاق، معرفت افزایی، تقویت ارتباطات اجتماعی و توسعه فضای گفتمانی و نقادی، ترویج مطالبه گری و پاسخ گویی، آگاهی بخشی و جامعه پذیر کردن فرهنگ مطالعه و کتاب خوانی ازجمله مهم ترین کارکردهای این جوایز است. اعتماد به جشنواره ها و جوایز مهم ترین اتفاقی است که می تواند در رشد و بالندگی و تاثیرگذاری آن ها موثر باشد و ضمن اقبال مردم و متولیان امر به جوایز، در ارتقای صنعت نشر تاثیرگذار باشد.

Keywords:

جوایز ادبی , ژانر ادبی , معرفت افزایی , تفکر خلاق , گرنددتئوری