بررسی تغییرات برخی ویژگی های شیمیایی و زیستی خاک پس از آتش سوزی در جنگل های زاگرس (مطالعه موردی: گهواره- کرمانشاه)
Publish place: Ecology of Iranian Forests، Vol: 12، Issue: 2
Publish Year: 1403
Type: Journal paper
Language: Persian
View: 79
This Paper With 15 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- I'm the author of the paper
Export:
Document National Code:
JR_IFEJ-12-2_009
Index date: 3 November 2024
بررسی تغییرات برخی ویژگی های شیمیایی و زیستی خاک پس از آتش سوزی در جنگل های زاگرس (مطالعه موردی: گهواره- کرمانشاه) abstract
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: آتش سوزی جنگل در تمام اکوسیستم های جهان بسیار رایج است. هم روی پوشش گیاهی و هم خاک تاثیر می گذارد. همچنین در حفظ تنوع و ثبات اکوسیستمها مفید است. اثر آتش سوزی جنگل بر خاک جنگل بسیار پیچیده است. آتش سوزی بر مواد آلی خاک، عناصر ماکرو و ریز مغذی، خواص فیزیکی خاک مانند بافت، رنگ، pH، تراکم ظاهری و همچنین جامعه میکروبی خاک تاثیر می گذارد. خاک پس از وقوع آتشسوزی میتواند تغییرات بلندمدت، میان مدت و کوتاه مدتی را تجربه کند؛ که این تغییرات بسته به نوع ویژگی های خاک، شرایط آب و هوایی، مدت، شدت و فراوانی آتشسوزی متفاوت است. جنگل های زاگرس که بیشتر شاخهزاد هستند از خطر آتش سوزی در امان نبوده و آتش به طور مداوم این جنگل ها را تحت تاثیر قرار می دهد. با توجه به اینکه پایداری طولانی مدت این جنگل ها وابسته به حفظ کیفیت خاک است، بررسی اثرات آتش بر خصوصیات خاک بسیار مهم است. این مطالعه جهت بررسی اثر آتشسوزی بر تغییرات ویژگی های شیمیایی و زیستی جنگل های زاگرس در استان کرمانشاه، شهرستان گهواره در منطقه لرینی انجام شد.
مواد و روش ها: منطقه مورد مطالعه بخشی از جنگل های زاگرس در استان کرمانشاه، شهرستان گهواره، منطقه لرینی با طول جغرافیایی ۳۴ درجه، ۱۰ دقیقه و ۳۵ ثانیه و عرض جغرافیایی ۴۶ درجه، ۳۴ دقیقه و ۲۸ ثانیه که ارتفاع آن از سطح دریا به طور متوسط ۱۴۶۸ متر بود. این بررسی در سال ۱۴۰۰ انجام شد و آتش سوزی های متعددی قبل از آن در وسعت های متفاوت در منطقه رخ داده است. برای نمونهبرداری از خاک، نقاط با اندازهگیری به وسیله متر بر روی ردیفها مشخص شد و به صورت منظم و با فواصل زمانی مشخص در ماههای مهر، آذر، بهمن، فروردین و خرداد، نمونهبرداری از خاک صورت گرفت. فاصله نمونهها در هر ردیف ۲۰ متر و فاصله ردیفها از هم ۵۰ متر بود به گونه ای که ۳ ردیف در منطقه سوخته و ۳ ردیف در منطقه شاهد (نسوخته) مشخص شدند. برخی از ویژگی های خاک مانند، pH و هدایت الکتریکی، کربن آلی، فسفر قابل جذب، تنفس خاک، کربن زیستتوده میکروبی، تنفس برانگیخته با سوبسترا و کسر متابولیک در نمونههای خاک اندازهگیری شدند. داده ها با نرم افزار SAS ۹.۴ مورد تجزیه واریانس قرار گرفت و مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن در سطح احتمال خطا ۱ و ۵ درصد بررسی شدند.
یافته ها: pH خاک با گذشت زمان و کاهش دمای هوا در زیر تاج (نسوخته و سوخته) و بیرون تاج نسوخته کاهش یافت و پس از گذر از فصل سرما pH خاک در این سه محل روند صعودی داشت. دامنه pH خاک از مهر ماه تا خرداد ماه در هر ۴ تیمار از ۷/۳۱ تا ۷/۶۶ متغیر بود. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثرات ساده آتش سوزی و محل نمونه برداری و اثرات متقابل تیمارها تاثیری بر مقدار هدایت الکتریکی خاک در ماه های مختلف نمونه برداری نداشت. با وقوع آتشسوزی میزان فسفر قابل جذب افزایش یافت. بیشترین مقدار فسفر قابل جذب در زیر و بیرون تاج سوخته و کمترین میزان آن در زیر و بیرون تاج شاهد بود. همچنین دامنه تغییرات کربن آلی بیانگر این است که با گذشت زمان در هر ۴ تیمار، کربن آلی خاک افزایش یافته است. بیشترین افزایش در زیر تاج سوخته (۱/۵۱ درصد) و کمترین میزان آن نیز در زیر تاج شاهد (نسوخته) مشاهده شد. با بررسی روند تغییرات مشاهده می شود تنفس پایه خاک در ابتدای آتش سوزی بالا بوده ولی به مرور کاهش پیدا می کند و سپس در ماه های آخر نمونه برداری از مقدار اولیه نیز بیشتر شده است. در این پژوهش علیرغم بروز آتشسوزی و تاثیر منفی بر کربن آلی خاک مقدار تنفس پایه در خاک مناطق سوخته بیشتر از مناطق سوخته نشده است. نتایج نشان داد با گذشت زمان و کاهش دما مقدار تنفس ناشی از سوبسترا در زیر و خارج تاج (سوخته و شاهد) کاهش مییابد. در ابتدای نمونهبرداری زیر تاج سوخته نشده بیشترین میزان تنفس ناشی از سوبسترا (۵۶۲ میلیگرم کربن بر کیلوگرم) و بیرون تاج سوخته کمترین مقدار (۵۱۳/۱۱ میلیگرم کربن بر کیلوگرم) را بهخود اختصاص داد. با گذشت زمان و کاهش دما مقدار تنفس ناشی از سوبسترا در زیر و خارج تاج (سوخته و شاهد) کاهش مییابد. با توجه به نتایج تجزیه واریانس داده ها اثرات متقابل آتش سوزی و محل نمونه برداری بر کسر متابولیکی خاک معنی دار شد البته معنی داری اثرات متقابل بر کسر متابولیکی در بهمن و خرداد ماه مشاهده نشد. بیشترین مقدار کسر متابولیک در زیر تاج نسوخته (۰/۹۴ میلی گرم کربن بر میلی گرم کربن زیست توده در روز) و کمترین مقدار آن در بیرون تاج سوخته نشده (۰/۲۶ میلی گرم کربن بر میلی گرم کربن زیست توده در روز) اندازهگیری شد. با گذشت زمان و کاهش دما میزان این پارامتر در تیمار زیر تاج منطقه سوخته نشده کاهش و در سه تیمار زیر و بیرون تاج سوخته و بیرون تاج سوخته نشده، افزایش یافت. در پایان دوره بیشترین مقدار کسر متابولیک در زیر تاج منطقه سوخته شده (۰/۷۲ میلی گرم کربن بر میلی گرم کربن زیست توده در روز) و کمترین مقدار آن در بیرون تاج منطقه سوخته شده (۰/۵۹ میلی گرم کربن بر میلی گرم کربن زیست توده در روز) اندازهگیری شد.
نتیجه گیری: نتایج نشان داد آتش سوزی در هر دو محل زیر تاج و خارج تاج سطحی بوده و تاثیر چندانی بر ویژگی های شیمیایی و زیستی خاک نداشته است. ازاین رو در شاخصهایی چون کربن آلی و هدایت الکتریکی خاک تغییر قابل توجهی دیده نشد و آتشسوزی تنها موجب افزایش فسفر در مناطق سوخته نسبت به شاهد شد. بهدلیل رخداد آتشسوزی سطحی، احتراق موجب افزایش چشمگیری در شاخصهای زیستی نشد.
بررسی تغییرات برخی ویژگی های شیمیایی و زیستی خاک پس از آتش سوزی در جنگل های زاگرس (مطالعه موردی: گهواره- کرمانشاه) Keywords:
Bacteria , Fertility Island , Fire , Fungus , Organic Carbon , آتش , باکتری , جزیره حاصل خیزی , قارچ , کربن آلی
بررسی تغییرات برخی ویژگی های شیمیایی و زیستی خاک پس از آتش سوزی در جنگل های زاگرس (مطالعه موردی: گهواره- کرمانشاه) authors
مسلم رازیانی
Department of Soil Science and Engineering, Faculty of Agriculture, Razi University, Kermanshah, Iran
علی بهشتی آل آقا
Department of Soil Science and Engineering, Faculty of Agriculture, Razi University, Kermanshah, Iran
روح الله شریفی
Department of Plant Protection, Faculty of Agricultural Sciences and Engineering, Razi University, Kermanshah, Iran
مراجع و منابع این Paper:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
