مقایسه اثر نانوکود نیتروژن و کود اوره بر برخی خصوصیات گیاه سرخدار (Taxus baccata L.)

سابقه و هدف: سرخدار (Taxus baccata L.) گیاهی سوزنی برگ و از جمله گیاهان دارای اهمیت چندگانه ی دارویی، زینتی و صنعتی درحال انقراض است. سرخدار به عنوان مهمترین منبع قابل اعتماد ترکیب ضد سرطان تاکسول است که در پزشکی اهمیت ویژه ای دارد. پایین بودن میزان تاکسول در گیاه سرخدار و همچنین کند رشد بودن این گیاه از جمله موانع جدی استفاده از سرخدار در تامین این ماده مهم دارویی است. استفاده از برخی عناصر مانند نیتروژن سبب افزایش خصوصیات کمی و کیفی گیاهان بویژه افزایش تولید متابولیت های ثانویه نظیر آلکالوئیدها خواهد شد. بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف تاثیر کود نیتروژنی نانوشده در مقایسه با کود اوره جهت افزایش رشد رویشی و تجمع متابولیتی نهال های سرخدار مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: به همین منظور، آزمایشی در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان آزمایش با ۹ سطح تیماری (نانو کود نیتروژن در سه سطح صفر، ۵/۱ و۳ میلی لیتر در لیتر به صورت محلول پاشی برگی و کود اوره معمولی در سه سطح صفر، ۶ و ۱۲ گرم برای هر نهال به صورت خاکی) و ۳ تکرار (دو گیاه در هر تکرار) اجرا شد. کوددهی در ۴ مرحله با فاصله زمانی ۱۴ روزه انجام شد. پارامترها در دو بخش مورفوفیزیولوژیکی (ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، قطر ساقه اصلی، عرض کانوپی گیاه، وزن تر و خشک اندام هوایی و وزن خشک ثانویه) و فیتوشیمیایی (کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئید، آنتوسیانین، فنل کل، فلاونوئید کل، درصد مهار رادیکال آزاد، آلکالوئید کل و میزان تاکسول) اندازه گیری شد.یافته ها: نتایج نشان داد که استفاده از نیتروژن به دو صورت نانوکود و اوره توانست اکثر صفات کمی و کیفی گیاه سرخدار را بهبود بخشد. به طوری که بیشترین مقدار ارتفاع گیاه و قطر ساقه اصلی با کاربرد ۳ میلی لیتر در لیتر نانوکود نیتروژن به همراه عدم مصرف کود اوره به-دست آمد. بالاترین تعداد شاخه فرعی و مقدار کلروفیل a و کلروفیل b در نتیجه ی عدم کاربرد نانوکود نیتروژن به همراه ۶ گرم کود اوره حاصل شد. در نتیجه ی استفاده از ۵/۱ میلی لیتر در لیتر نانوکود نیتروژن به همراه ۶ گرم کود اروه، وزن خشک اندام هوایی در سرخدار افزایش قابل توجهی یافت. همچنین کاربرد ۵/۱ میلی لیتر در لیتر نانوکود نیتروژن + ۱۲ گرم کود اوره توانست بالاترین مقدار آلکالوئید کل و تاکسول را در گیاه سرخدار تولید نماید.نتیجه گیری: بر اساس نتایج، به نظر می رسد که با مدیریت تغذیه نیتروژن و کاربرد همزمان کودهای نیتروژنی کلاته شده و کود اوره امکان مدیریت رشد و تجمع متابولیت در گیاه سرخدار وجود دارد.

مقایسه اثر نانوکود نیتروژن و کود اوره بر برخی خصوصیات گیاه سرخدار (Taxus baccata L.) Keywords:

سرخدار , نیتروژن , نانوکود , فیتوشیمیایی , تاکسول