مولفه ها و شاخصهای هویتی معماری و شهرسازی مکتب تبریز (نمونه موردی بازار تاریخی تبریز)

هدف: هدف این مقاله استخراج مولفه ­ها و شاخصهای مکتب معماری و شهرسازی تبریز با تاکید بر بازار تاریخی تبریز است. روش­ها: این تحقیق با روش پژوهش تحلیل محتوای متن و پیمایش میدانی و شیوه­ های مطالعه کتابخانه ­ای و اسنادی، مشاهده و عکاسی انجام شده است.   یافته­ ها: مکتب تبریز را می­توان در تاریخ کهن تبریز، هنرهای گوناگون، بناها و فضاهای تاریخی، طبیعت و باغات تبریز، محلات و گذرهای اصیل، بازار و جنبه­ های کهن و فرهنگی اجتماعی آن، کالاها و خوراکیهای اصیل آن جستجو نمود. این شهر که در گذر زمان مهد هنرمندان، بازرگانان، عالمان و سیاستمداران و رویدادها و آثار ملموس و ناملموس بسیاری است که مجموع آنها می­تواند بیانگر مکتبی اصیل در معماری، شهرسازی و نگارگری باشد. بازار تبریز یکی از ارکان هویتی این شهر که مجموعه ­ای از راسته­ ها و تیمچه­ ها و سراهایی با معماری و طراحی شهری ارزشمند نمایانگر بنیانهای اقتصادی، اجتماعی، معماری بومی می­باشد. این مجموعه با برخورداری از حیات پایدار اقتصادی بدلیل قرار گرفتن بر سر راه بازرگانی بین ­المللی ابریشم، انسجام اجتماعی و فرهنگی ویژه ­ای که سرمایه اجتماعی محسوب می­شود و رموز برنامه ­ریزی و طراحی شهری که قابل بازآموزی برای وضع موجود شهرهاست نتیجه­ گیری: بازار تبریز برخلاف بازارهای تهران، اصفهان، کاشان که ساختاری خطی با انشعابات کمتر می­باشند، به صورت شبکه ­ای متشکل از راسته­ ها و گره­ ها در قالب تیم، تیمچه، سرا، مسجد و با انشعابات فراوان به عنوان یکی سیستم کارامد در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، اقلیمی و با تنوع بالای فعالیتی و اقتصادی با نظمی پیچیده به حیات خود ادامه می­دهد. شناخت عمیق جنبه ­های هویت­ ساز بازار تبریز در ابعاد مختلف فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، عملکردی، کالبدی، طبیعی و منظر می­تواند به حفاظت آن در وضعیت کنونی و آتی کمک نماید.

مولفه ها و شاخصهای هویتی معماری و شهرسازی مکتب تبریز (نمونه موردی بازار تاریخی تبریز) Keywords:

Tabriz school , Tabriz market , Tabriz identity , native architecture and urban planning. , مکتب تبریز , بازار تبریز , هویت تبریز , معماری و شهرسازی بومی.