مکان یابی مراکز استقرار خدمات روستایی و تعیین سطح توسعه با استفاده از مدل AHP و IPM - مطالعه موردی: روستاهای بخش تشان شهرستان بهبهان

توسعه مناطق روستایی شامل طیف وسیعی از تحولات عمیق در ساختارهای اجتماعی و اقتصادی در نواحی روستایی است. توسعه روستایی در صورتی امکان پذیر می­ شود که تسهیلات در خدمت فعالیت­ های مولد اقتصادی، در مراکز روستایی دارای شرایط مناسب  متمرکز شوند. درواقع، مراکز خدمات روستایی نیز نقش مهمی را در ارائه امکانات و خدمات موردنیاز روستاهای تحت نفوذ خود دارا هستند؛ زیرا این مراکز به عنوان پایگاه هایی برای تحرک و میل به زیستن در نواحی روستایی به حساب می­ آیند. به همین منظور پژوهش حاضر با هدف مکان یابی مراکز استقرار خدمات روستایی و تعیین سطح توسعه روستاهای بخش تشان شهرستان بهبهان انجام شده است. این پژوهش از حیث هدف، کاربردی – توسعه­ ای و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی و تحلیلی است. داده ­های تحقیق به دو شیوه اسنادی و پیمایشی تهیه شده اند. جامعه آماری پژوهش حاضر را ۱۰ نفر از کارشناسان و خبرگان مرتبط با موضوع تحقیق تشکیل داده ­اند که به صورت هدفمند نمونه­ گیری شده ­­اند. نتایج تحقیق نشان داد که از بین پارامترهای منتخب، معیار تراکم جمعیت با مقدار ۰.۱۶۷ درصد، بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داده است و معیارهای دسترسی به تاسیسات زیربنایی و دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی نیز در مراتب بعد حائز اهمیت هستند. نقشه­ هم­پوشانی معیارها گویای این است که پنج روستای، ده ابراهیم، ثارالله، کلگه ­زار، آب امیری، ویسی از وضعیت کاملا مناسبی برای استقرار مراکز خدمات روستایی برخوردارند. از محاسبات روش نقطه بهینه چنین استنباط می­ شود که روستای مشهد، با امتیاز ۰.۰۰۸۱، کمترین مقدار + Si را داشته و به عنوان توسعه ­یافته ­ترین روستای بخش تشان معرفی­ شد؛ همچنین روستای درب­ مورگاه، با امتیاز ۰.۱۰۲۲، بیشترین مقدار + Si را داشته و به عنوان محروم ­ترین روستای بخش ازلحاظ امکانات و تسهیلات روستایی شناخته شد. با توجه به این­که در انتخاب مکان بهینه برای احداث مراکز خدمات روستایی پارامترهای زیادی دخیل­ هستند، کاربست توامان فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و نقطه بهینه به پژوهشگران این امکان را می­ دهد که ضمن مکان­یابی و ارزیابی نقشه ­های مختلف معیارها، مکان دقیق و بهینه، برای استقرار مراکز خدمات روستایی را آسانتر تعیین نمایند.

Keywords:

نقاط بهینه , مراکز خدمات , توسعه روستایی , بخش تشان , شهرستان بهبهان