مفهوم رند و رندگونگی از منظر غزلیات حافظ در سه نمایش نامه عروسکی بهرام بیضایی

رند در زبان پارسی از دیرباز به کار رفته و حامل معانی مثبت و منفی بی­شماری در آثار کهن بوده است. حافظ، برخلاف اکثر پیشینیان خود، نگرشی سطحی و منفی به رندان ندارد و برعکس آن­ها را ریاستیز، عصیانی و حقیقت­جو معرفی می­کند که در راهی دشوار و عوام­گریز، مولد انقلاب­های فردی و اجتماعی مختلفی بوده­اند؛ به طوری که حافظ­پژوهان بسیاری این مفهوم را مهم­ترین دستاورد فکری حافظ دانسته­اند. از برآیند این خصایص نیز می توان به کنشگری رندان به مثابه­ شخصیت نمایشی اشاره کرد. بهرام بیضایی (نمایش نامه­نویسی که توجه بی­شائبه او به آثار کهن  انکارناشدنی است) گزینه مناسبی برای پیگیری این مفهوم است؛ چه بسا که روحیه قهرمانی و انقلابی موجود در آثار او در پیوند با اسطوره و کهن­الگوها بر جنبه­ها و خصلت­های رازآمیز، عصیانی و شوریدگی شخصیت­هایش صحه می­گذارد. نگارندگان برای اثبات هویت وجودی شخصیت رند (که به واسطه ویژگی­هایش نمایشی است) برآن هستند تا با نگاهی نو، دستاورد شعری حافظ را مورد پژوهش قرار داده و با توجه به اهمیت شخصیت­پردازی در ادبیات نمایشی در راستای ادبیات تطبیقی، به بسط شخصیت رند در شعر و نمایش بپردازند. بنابراین ضمن برشمردن ویژگی های رندی و رندگونگی در غزلیات حافظ و پی بردن به اصل این مفهوم، انواع تقسیم بندی شخصیت دراماتیک نشان داده و پس از آن به تطبیق خصایص رند حافظ با ویژگی های یک شخصیت نمایشی پرداخته شده و از حاصل این رهیافت سه نمایش نامه عروسکی بیضایی مورد تحلیل قرار گرفته است.

مفهوم رند و رندگونگی از منظر غزلیات حافظ در سه نمایش نامه عروسکی بهرام بیضایی Keywords:

Rend , Hafez , Bahram Beizaei , personality , Drama , Comparative literature , رند , حافظ , بهرام بیضایی , شخصیت , رندگونگی , نمایش نامه , ادبیات تطبیقی