بررسی دو گونه پایه مسکن در همدان از منظرپایداری اکولوژیک، در دوره پهلوی

یکی از عوامل مهم و تأثیر گذار در طراحی هر بنا، اقلیم است. سرزمین پهناور ایران از تنوع اقلیمی بالایی برخوردار است و چهار اقلیم کلان در آن قابل تشخیص است. معماری سنتی ایرانی طی فرایندی افزارمندانه در سالیان طولانی، پاسخی جامع به تمامی نیازهای بنا و ساکنین آنها با درنظر گرفتن امکانات و شرایط هر دوره بوده و در هر دوره معماری ایرانی ارزشهای دوره پیشین حفظ گشته و با توجه به پیشرفتهای زمان، برآنها افزوده شده است. این روند تا انتهای دوره صفویه به وضوح قابل ادراک است اما در دوره قاجار و سپس پهلوی رفته رفته رنگ می بازد. تحقیق حاضر پیرامون دوگونه بنا در دوره پهلوی در شهر همدان با اقلیم سرد و کوهستانی است. گونه معماری درونگرا که متخصل به گذشته ای غنی و طولانی است و گونه ای که با الهام از بناهای غربی بناشده اند و به نوعی برونگرا هستند. در نوشته حاضر سعی بر آن است که ابتدا این دو گونه مسکن موجود در همدان بازشناسی و تحلیل شود، سپس از منظر اقلیم و با عینکی بوم گرایانه به آنها پرداخته شود تا بتوان از نکات مثبت آنها ایده گرفت و از نقاط ضعفشان پرهیز کرد. برخی از موارد اقلیمی که در تحقیق حاضر به آنها پرداخته شده، عبارتند از: «جهت گیری در راستای محور جنوب شرقی، استفاده از فضاهای نیمه باز برای کنترل میزان تبادل انرژی، تراکم بالای بنا، تناسبات حجمی نزدیک به مکعب و استفاده از مصالح به نوعی که تبادل انرژی به حداقل ممکن برسد.» روش تحقیق به کار رفته در این مقاله به صورت کیفی است. ضمن تحلیل محتوای متون تخصصی در حوزه دانش اقلیمی ساختمان؛ با برداشت 7 نمونه پلان با رویکرد پدیدار شناسی، تحلیل ساختاری از جنبه ریخت شناسانه و گونه شناسانه انجام می شود و با ایجاد رابطه بین معنا و شکل تکمیل می شود تا بتوان پدیده های معمارانه را با توجه به زمینه های معنایی و بومی تأویل کرد و به معنای محیطی نزدیک شد.