بررسی فلزهای سنگین در خاک برخی از شالیزارهای اطراف اصفهان و تاثیر کادمیم بر امنیت غذایی

فلزهای سنگین می توانند سبب مشکلات مهم آلودگی محیطی و سلامت شوند. آلوده بودن برنج به کادمیم خطر جدی برای کیفیت و امنیت این محصول به شمار می رود. این پژوهش با هدف بررسی احتمال آلودگی خاک و دانه برنج برخی از شالیزارهای اطراف اصفهان به فلزهای سنگین انجام شد. به منظور انجام این پژوهش تعداد ۱۰۵ نمونه خاک از ۶ منطقه برنج کاری استان اصفهان برداشت و غلظت فلزهای سنگین روی، مس، آهن، کادمیم و سرب در نمونه ها اندازه گیری شد. برای تعیین آلودگی خاک به فلزهای سنگین از فاکتور آلودگی (CF) استفاده شد. غلظت کادمیم در ریشه، ساقه و دانه برنج اندازه گیری و شاخص های ضریب خطر (HQ)، فاکتور تجمع زیستی (BAF) و فاکتور انتقال (TF) کادمیم محاسبه گردید. نتایج نشان داد که غلظت فلزهایسنگین مس، روی و سرب از حد مجاز ارائه شده توسط سازمان محیط زیست کشور برای خاک های کشاورزی کم تر بود، درحالی که غلظت کادمیم در حدود ۲۱ درصد از نمونه ها بیش تر از حد مجاز سازمان محیط زیست به دست آمد. روند CF فلزهای سنگین در نمونه های خاک به صورت CF-Cd>CF-Fe>CF-Pb>CF-Cu>CF-Zn مشاهده شد. میزان کادمیم در ۴/۳۶ درصد از نمونه های دانه برنج کم تر از حد استاندارد ملی ۱۲۹۶۸ بود. مقدار HQ برای گروه بزرگسالان و کودکان به ترتیب در ۵/۵۴ و ۲/۱۸ درصد از مناطق مورد مطالعه کم تر از حد مجاز برای شاخص سلامت (۱= HQ) به دست آمد. میانگین BAF ۰۳/۰ محاسبه شد. بر اساس نتایج BAF، کادمیم در دانه برنج تجمع پیدا نمی کند، اما باتوجه به مقادیر ضریب خطر، می تواند در آینده ای نزدیک سلامت هر دو گروه بزرگسالان و به طور ویژه کودکان را تهدید کند.

Keywords:

برنج , تجمع زیستی , فاکتور آلودگی , فلزات سنگین , ضریب خطر