خانه های غیرفعال، ترکیب هندسی و صرفه جویی در مصرف انرژی

برای طراحی خانه های غیر فعال که بالاترین بهره وری انرژی و کمترین خطرات زیست محیطی را دارند، راهکارهای مختلفی چون جهت گیری صحیح بنا در مقابل آفتاب، عایقکاری، تهویه، شیشه های دوجداره، سایبانهای مناسب و مانند آن پیشنهاد می شود. اما اینکه در کنار سایر این روشها طرح بنا، شکل هندسی و تراکم آن چگونه می تواند در حداقل اتلاف انرژی مؤثر باشد، موضوعی است که در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد. به منظور بررسی شکل یک واحد مسکونی و تراکم آن در واحدهای همسایگی، یک الگوی مبنا به عنوان پایه ی محاسبات در نظر گرفته شده است ک ه مساحت آن معادل حداقل نیاز یک واحد مسکونی کوچک یعنی 54 متر مربع می باشد. با تعریف شاخص BEP به عنوان میزان انرژی پنهان هدر رفته در بنا، این شاخص برای واحد مبنا باربر 1 تا 100% فرض می شود. با ترکیبهای مختلف واحد پایه در سطح افق و در ارتفاع، برخی از سطوح خارجی در معرض محیط بیرونی پوشیده شده و همین امر سبب کاهش شاخص BEP می گردد. مدلهایی چون ترکیب های نواری، مربعی و حیاط مرکزی در ارتفاع دو طبقه تا یک بلند مرتبه ی 20 طبقه در زمینهای با متراژ یکسان مورد بررسی قرار گرفته و میزان تراکم، فاصله از همسایگی، طول مسیر تأسیسات و نحوه ی تابش آفتاب که مؤثر بر شاخص نامبرده هستند با هم مقایسه شده اند. نتایج نشان می دهد خانه های طبقاتی و مدل حیاط مرکزی بهینه ترین روش از لحاظ انرژی برای ساماندهی مصرف انرژی هستند. به این ترتیب که بالاترین میزان شفافیت (با فاصله گرفتن از همسایگی ها) و کوتاهترین زیرساختها را (با آلودگی کمتر ترافیکی و هزینه های کمتر توسعه) فراهم می کنند. با کمتر شدن مساحت بام، اتلاف انرژی کمتر نیز می گردد. این پژوهش که بر اساس پیشینه ی تحقیقات مسکن اروپا انجام شده است، قابل انطباق و تعمیم در معماری ایران بوده و همچنین باید با طرح های توسعه مسکن و مقرراتی چون مبحث 19 مقررات ملی ساختمان تطابق یابد و مشخصه هایی مانند سازگاری با محیط زیست و بهینه سازی انرژی به آنها اضافه شود.