ارزیابی میزان آلودگی و توزیع مکانی فلزات سنگین موجود در گردوغبار جاده ای (مطالعه موردی، مراکز بهداشتی شهر یزد)

افزایش آلودگی درنتیجه رشد صنعتی شدن و شهرنشینی به دلیل تاثیر بر سلامت انسان به یک نگرانی مهم در کشورهای در حال توسعه تبدیل شده است. از این رو در مطالعه حاضر به منظور بررسی آلودگی، ۷۰ نمونه گردوغبار خیابانی از مراکز درمانی شهر یزد جمع آوری و در آزمایشگاه برای تعیین محتوای عناصر آهن، کبالت، منگنز، روی، کروم، سرب، کادمیوم، نیکل، مس، آرسنیک و آلومینیوم با استفاده از روش طیف سنجی القایی هضم شدند. الگوی مکانی غلظت فلزات با استفاده از روش درون یابی IDW در نرم افزار GIS تهیه شد. همبستگی زوجی بین فلزات با استفاده از همبستگی پیرسون و طبقه بندی فلزات مشابه از نظر منشا احتمالی با استفاده از خوشه بندی سلسله مراتبی انجام شد. همچنین سطح آلودگی با استفاده از شاخص های فاکتور غنی شدگی، شاخص زمین انباشت، شاخص آلودگی و آلودگی یکپارچه تعیین شد. بر اساس نتایج، روند میانگین غلظت فلزات به ترتیب آهن (۱۶/۲۳۵۸۷)، آلومینیوم (۹۴/۱۸۰۷۴)، روی (۵۴/۶۰۲)، منگنز (۷/۴۴۵)، سرب (۹۵/۸۰)، مس (۸۶/۶۰)، کروم (۸۳/۴۶)، نیکل (۰۹/۳۴)، کبالت (۲/۱۰)، آرسنیک ( ۲۹/۰) و کادمیوم (۲۱/۰) میلی گرم بر کیلوگرم برآورد شد. بر اساس الگوی توزیع مکانی بیشترین مقادیر غلظت فلزات در  مراکز درمانی نزدیک به خیابان دوطرفه و ایستگاه خط واحد مشاهده شد. بیشترین مقدار غنی شدگی در عناصر روی و در نتیجه کلاس غنی شدگی زیاد مشاهده شد. همچنین بالاترین مقادیر شاخص زمین انباشت، درجه آلودگی و آلودگی یکنواخت نیز مربوط به عناصر روی و سرب بود. همبستگی معنی داری بین عناصر آلومنیوم-آهن-کبالت-منگنز-کروم، کادمیوم- کروم-سرب و نیکل-مس در سطح ۱ درصد مشاهده شد در حالی که آرسنیک هیچ گونه همبستگی با سایر عناصر نداشت. بر اساس خوشه بندی سلسله مراتبی عناصر کبالت، منگنز، کروم، کادمیوم، سرب،  نیکل، مس و روی منشا انسانی، در حالیکه آلومینیوم و آهن منشا طبیعی داشتند.

ارزیابی میزان آلودگی و توزیع مکانی فلزات سنگین موجود در گردوغبار جاده ای (مطالعه موردی، مراکز بهداشتی شهر یزد) Keywords:

غبار خیابانی , فلزات سنگین , فاکتور غنی شدگی , شاخص زمین انباشت , درجه آلودگی , شهر یزد