امر به
معروف و نهی از
منکر از احکام اجتماعی اسلام است که عمل صحیح به آن در گرو فهم دقیق واژگان آن است. عدم تفسیر دقیق از این واژگان و به تبع اثر معکوس امر و نهی جوانان، خصوصا در مسئله
حجاب در سال های اخیر، بایستگی ارزیابی مفهوم این دو واژه را دوچندان کرده است. این نوشتار که با روش توصیفی تحلیلی انتقادی و با رویکرد اجتهادی، سامان یافته، تالشی است در پاسخ به این پرسش که
معروف و
منکر دارای چه معنایی بوده و چه تفاوتی با واجب و حرام دارد. با توجه به اقوال لغویین، سایر استعمالات این دو واژه، مشتقات آن ها در قرآن کریم، سیره عملی اهل بیت(ع) و همچنین ارزیابی میدانی از تاثیر امر و نهی به واجباتی مانند
حجاب کامل که دیگر
معروف نیستند، باید گفت
معروف و
منکر در مرحله اول به معنای مستحسن و قبیح نزد مردم است اما با توجه به یک قرینه عقلی،
معروف و
منکر در این دو فریضه به معنای واجب و حرامی است که مردم جامعه نیز آن را نیکو شمارند و در مقابل،
منکر عملی مرجوح نزد شارع است که مردم نیز آن را قبیح بپندارند. از این رو اگر واجب و حرام، در دیدگاه جامعه به ترتیب مستحسن و قبیح نبودند باید به مرحله قبل از این دو فریضه عمل نمود تا دیدگاه مردم با دیدگاه شارع، همراه گشته و زمینه برای انجام امر به
معروف نهی از
منکر فراهم گردد.