دعاوی مربوط به ثبت احوال به مسائل احوال شخصیه می پردازد و اغلب به امور حسبی مربوط می گردد جزء دعاوی غیرمالی است که با خانواده سروکار دارد و بیشتر به حیثیت و آبروی افراد ارتباط پیدا می کند که تعدادی از آن ها در خود سازمان به وسیله هیئت حل اختلاف ثبت احوال مرتفع می گردد و تعدادی نیز فقط با صدور رای دادگاه که ثبت احوال را ملزم به اصلاح و یا تغییر در اسناد ثبتی می نماید. اسناد ثبت احوال مربوط به وقایع حیاتی انسان مثل تولد، وفات، سن هستند. بنابراین قانون گذار با توجه به اهمیت این اسناد با وضع انواع قوانین خاص و عام از همه مهم تر قانون تخلفات، جرائم و مجازات های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه سعی در حفظ و حراست این گونه از اسناد دارد از طرفی امروزه درخواست های زیادی در ثبت احوال و همچنین دادگاه ها در رابطه با
دعاوی ثبت احوال در جریان است. ازاین رو لزوم بررسی زوایای انواع این دعاوی و شناسایی متخلفین مربوط همواره دغدغه فکری بسیاری از حقوق دانان بوده و می باشد. سعی بر آن داریم تا ضمن معرفی جایگاه ثبت احوال در حل وفصل این گونه دعاوی بدون ارجاع به محاکم قضایی و صرفا در شورای حل اختلاف آن سازمان و گاها ارجاع برخی از دعاوی مذکور به دادگاه ها مراحل درخواست و دادخواست متقاضیان و نحوه رسیدگی به پرونده های مطرحه در دادگاه ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد و نقش دولت در احوال شخصیه افراد را نیز بررسی خواهیم کرد و نهایتا راه کارهایی برای سهولت در رسیدگی به این گونه دعاوی ارائه خواهد گردید.