روش تفسیر روایی از نظر گلدتسیهر در بوته نقد

از جمله مباحث کلیدی در حوزه مطالعات تفسیری، بررسی روش های تفسیر قرآن کریم است که در سنت علمی اسلامی تحت عنوان «اتجاهات تفسیری» و در ادبیات انگلیسی با اصطلاح «Approaches to Interpretation» شناخته می شود. شناخت این روش ها برای مفسران و قرآن پژوهان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا هر یک از این گرایش ها بر مبانی معرفتی و اصول روش شناختی متفاوتی استوار بوده و تاثیر مستقیمی بر نوع برداشت از متون دینی دارند. در این میان، آثار مستشرقان به ویژه در زمینه مطالعات تفسیری قرآن، همواره از منظر نقد و بررسی مورد توجه پژوهشگران مسلمان قرار گرفته است. یکی از آثار شاخص در این حوزه، کتاب «گرایش های تفسیری در میان مسلمانان» تالیف ایگناس گلدتسیهر است که به دلیل جامعیت نسبی در تحلیل رویکردهای تفسیری و همچنین جایگاه خاص آن در سنت خاورشناسی، موضوع مطالعات انتقادی متعددی قرار گرفته است. بررسی موشکافانه دیدگاه های گلدتسیهر به ویژه در حوزه «تفسیر روایی» که به عنوان نخستین و یکی از بنیادی ترین روش های تفسیری در میان مسلمانان شناخته می شود، از اهمیت خاصی برخوردار است. گرچه تحلیل های او در این زمینه حاوی نکات قابل تاملی است، اما میزان و عمق اشکالات نظری و روش شناختی در آرای وی به اندازه ای است که پذیرش نتایج پژوهشی او را با چالش های جدی مواجه می سازد. این مقاله با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی و با اتخاذ رویکردی انتقادی، به گردآوری و تحلیل نظام مند داده ها پرداخته و دیدگاه های گلدتسیهر پیرامون تفسیر روایی را از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار می دهد. یافته های پژوهش نشان می دهد که تحلیل های او نه تنها از کاستی های جدی در مبانی معرفتی رنج می برد، بلکه دقت علمی لازم را نیز ندارد. از مهم ترین نقاط ضعف دیدگاه گلدتسیهر در این حوزه می توان به عدم درک صحیح از مبانی تفسیر روایی، برداشت های سطحی و نادرست از متون، ارجاعات غیرمستند و گاه تحریف شده، و تاثیرپذیری از پیش فرض های ایدئولوژیک اشاره کرد. این موارد، در مجموع، موجب شده است که ارزیابی وی از تفسیر روایی از دقت علمی لازم برخوردار نباشد و استنتاج های او در این زمینه فاقد اعتبار پژوهشی کافی تلقی گردد.

روش تفسیر روایی از نظر گلدتسیهر در بوته نقد Keywords:

مستشرقان , روش های تفسیری , مکاتب تفسیری , تفسیر روایی , ایگناس گلدتسیهر