به کارگیری رویکرد برنامه ریزی مشارکتی در ارزیابی تاثیرات محیط زیستی توسعه در ایران

ارزیابی آثار محیط زیستی فعالیت های انسانی یکی از مباحث عمده و اساسی در فرایند توسعه محسوب می شود. باوجود پیشرفت های علمی و استفاده از روش های کیفی در عرصه پژوهش، به ویژه روش های ارزیابی مشارکتی، ضروری است که ارزیابی های محیط زیستی نیز با به کارگیری روش ها و فنون جدید انجام پذیرد؛ به ویژه روش ها و فنونی که بتوانند با مشارکت ذی نفعان توسعه اجرا شوند؛ بنابراین، باتوجه به اهمیت مشارکت مردم در پایداری فرایند توسعه و به خصوص در نظارت و ارزیابی برنامه های توسعه، این پژوهش بر آن است تا امکان به کارگیری رویکرد برنامه ریزی مشارکتی در ارزیابی تاثیرات محیط زیستی (EIA) توسعه در ایران را از دیدگاه خبرگان بررسی کند و مدلی برای مشارکت پذیر کردن آن ارائه نماید. چارچوب مفهومی این پژوهش از ترکیب سه مفهوم ارزیابی تاثیرات محیط زیستی، علم شهروندی (Citizen Science) و برنامه ریزی مشارکتی تشکیل شده است. از نظر ماهیت، این پژوهش کاربردی و از نظر روش شناسی، توصیفی - تحلیلی است. همچنین، از نظر تبیین روابط، در زمره پژوهش های اکتشافی و از نظر روش انجام، در دسته پژوهش های کیفی قرار می گیرد. داده های این پژوهش از طریق مصاحبه های عمیق با خبرگان حوزه های ارزیابی تاثیرات محیط زیستی، ارتباطات علم و توسعه روستایی در ایران گردآوری شده و با رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمون، مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که از لحاظ نظری و از دیدگاه جامعه نمونه، این امکان وجود دارد که با استفاده از روش های مشابه ارزیابی مشارکتی روستایی (PRA)، فرایند ارزیابی تاثیرات محیط زیستی (EIA) نیز به صورت مشارکتی انجام شود. براین اساس، می توان انتظار داشت که مشارکت از سطح ابتدایی فراتر رفته و به سطح مشارکت عالی ارتقا یابد.

به کارگیری رویکرد برنامه ریزی مشارکتی در ارزیابی تاثیرات محیط زیستی توسعه در ایران Keywords:

برنامه ریزی مشارکتی , ارزیابی تاثیرات محیط زیستی , توسعه پایدار , علم شهروندی , ارزیابی مشارکتی روستایی